طبقه بندي ناهمواري ها با استفاده از شاخص موقعيت توپوگرافي و بررسي ارتباط بين ناهمواري ها و سازند هاي زمين شناسي (بررسي موردي: زير حوضه بيرانشهر)

Landforms classification by Topographic Position Index and assessment of the relation between landforms and lithological features

هدف از انجام اين تحقيق طبقه بندي ناهمواري ها با استفاده از شاخص موقعيت توپوگرافي و بررسي ارتباط بين ناهمواري ها و سازند هاي زمين شناسي بود. در اين تحقيق براي طبقه بندي ناهمواري ها از شاخص موقعيت توپوگرافي (TPI) استفاده شد و در ادامه با تغيير فاصله همسايه با روش انحراف ارتفاع متوسط (DEV) به بررسي تغيير مساحت ناهمواري ها پرداخته شد. در بخش ديگر تحقيق، ارتباط بين سازندهاي زمين شناسي و نقشه طبقه بندي ناهمواري ها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد در منطقه مورد مطالعه به ترتيب طبقات دره هاي باريك و آبراهه ها و طبقات شيب هاي پاييني با 33/37 و 5/63 درصد، بيشترين و كمترين مساحت را در منطقه دارند. علاوه بر اين ناهمواري هاي دشت، شيب هاي باز، شيب هاي مياني، شيب هاي بالايي و يال هاي مرتفع به ترتيب 14/09، 10/3، 5/8 و 30/79 درصد از مساحت منطقه را در بر گرفته اند. ديگر نتايج نشان داد كه با افزايش فاصله همسايه نقاط مركزي، مساحت متعلق به لندفرم دره هاي باريك و آبراهه ها داراي بيشترين تغييرات بوده است، زيرا اين لندفرم با 20/62 درصد (در فاصله50 متر) به 55/7 درصد (750 متر) رسيده است و در مقابل كمترين درصد تغيير مساحت متعلق به لندفرم زهكش هاي شيب مياني، دره هاي كم عمق بوده است، زيرا از 6/4 درصد (50 متر) به 1/01 درصد (750 متر) كاهش يافته است. نتايج تحليل واريانس (ANOVA) يك طرفه سازندهاي زمين شناسي و نقشه طبقه بندي ناهمواري هاي منطقه نشان داد كه اثر سازند زمين شناسي بر روي ناهمواري هاي منطقه با احتمال 99 درصد معني دار است و بيش از 60 درصد سازند هاي آهكي منطقه باعث تشكيل لندفرم هاي شيب مياني، شيب بالايي و يال ها و قله كوه هاي منطقه شده اند.

Landforms are one of the most important landscape components in lithosphere that the landform elements include land such as hills، mountains، plateaus، canyons، valleys? The main objective of this study is Landforms classification by Topographic Position Index and assessment of the relation between landforms and lithological features. For landform classification، the 10 m Digital Elevation Model (DEM) and Geology map (1:100000) was used. In this paper Topographic Position Index and the Deviation from mean elevation (DEV)، were used for classification of landforms. Result shown that، the valley was the largest category، with percentages 33.37 %. The lower slops was the lowest category، with percentages 5.63 %. Each of the other four categories (flat area، middle slope، upper slope and ridge) represented between 5.8 % and 30.79%. Accordant to these result، the most variable classes were the valley، increasing from 20.62% (50 m) to 55.7% (750 m)، and the middle slope area، decreasing from 6.4% (50 m) to 1.01% (750 m). The results of ANOVA shown a significant relationship at 99% probability level for landform classification map and geology formation map. More than 60% limestones (OMl، El، TRjm، K2، TRkh، Jgr-vc، OMas، K1) were middle slopes، upper slopes and ridge.