پديد آورندگان :
بيات وركشي، مريم دانشگاه ملاير - دانشكده كشاورزي - گروه علوم و مهندسي خاكشناسي، ملاير، ايران , محمدي، كورش شركت مهندسي HLV2K - گروه هيدرولوژي، انتاريو، كانادا , نوري، حميد دانشگاه ملاير - دانشكده منابع طبيعي - گروه آب و هواشناسي، ملاير، ايران
كليدواژه :
انگور , PNA , NINO 1+2 , لانينا , النينو
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: عملكرد محصولات كشاورزي، از جمله متغيرهايي به شمار مي‌آيند كه ارتباط تنگاتنگي با ويژگي‌هاي اقليمي و آب و هوايي دارند. پديده انسو در قالب الگوهاي پيوند از دور، متغير اقليمي است كه بر عامل‌هاي هواشناسي، نوسان‌هاي اقليمي و عملكرد محصولات كشاورزي تاثير دارد. كشور ايران يكي از سرزمين هاي اوليه كشت انگور در جهان به شمار مي رود. از آنجايي كه سطح زير كشت و مقدار توليد انگور نسبت به ديگر محصولات باغباني بسيار چشمگير بوده و به صورت هاي مختلف در بازارهاي داخلي و خارجي مصرف دارد، بنابراين به لحاظ اقتصادي از معدود محصولاتي است كه مي تواند يكي از اقلام صادرات غير نفتي را تشكيل دهد. با توجه به اهميت عملكرد انگور، و تأثيرپذيري عملكرد محصولات زراعي و باغي از پديده انسو كه توسط محققان مختلف به اثبات رسيده است و نبود تحقيقات همانند در مورد محصولات باغي به ويژه انگور در ايران، تحقيق حاضر بر اين تلاش است، تا تأثير اين پديده را در فازهاي مختلف النينو و لانينا بر مقدار عملكرد انگور آبي و ديم در سطح كشور بررسي و ارزيابي كند. مواد و روش ها: در اين پژوهش به‌منظور بررسي و ارزيابي تأثير پديده انسو بر عملكرد انگور، از داده هاي وزن خوشه انگور آبي و ديم به‌عنوان عملكرد ثبت شده در 27 استان كشور طي سال هاي 1394 - 1378 استفاده شد. براي بررسي تأثير پديده انسو، اطلاعات ماهانه 9 شاخص مختلف پديده انسو شامل SOI، PNA، NOI، NINO 3.4، NINO 1+2، NINO 3، NINO 4، MEI و TNI طي دوره آماري متناظر با عملكرد انگور (1999 تا 2015 ميلادي) تهيه شد. به‌منظور شناسايي موثرترين شاخص پديده انسو بر عملكرد انگور آبي و ديم، همبستگي بين مقدار عملكرد با هر يك از شاخص‌هاي پديده انسو در ماه‌هاي مختلف با آزمون پيرسون در محيط نرم‌افزار SPSS بررسي شد. درنهايت نقشه‌هاي پهنه‌بندي با درنظر گرفتن عملكرد انگور آبي و ديم در هر يك از سال‌هاي رخداد النينو و لانينا بر پايه مناسب‌ترين شاخص پديده انسو، ترسيم شد. نتايج و بحث: نتايج نشان داد، شاخص نينو 2+1 (NINO 1+2) در ماه فروردين به‌عنوان موثرترين شاخص پديده انسو در تغييرپذيري‌هاي رفتار عملكرد انگور آبي و شاخص اقيانوس آرام آمريكاي شمالي (PNA) در ماه مرداد به‌دليل دارا بودن بيشترين ضريب همبستگي، به‌عنوان موثرترين شاخص پديده انسو در توجيه نوسان‌هاي عملكرد انگور ديم كشور معرفي شدند. مقايسه مقدار عددي همبستگي پديده انسو با عملكرد انگور آبي و ديم نشان داد، تأثير پديده انسو بر تغييرپذيري‌هاي عملكرد انگور آبي بيش از عملكرد انگور ديم بود (0/633+ در مقابل 0/534-). ميانگين عملكرد انگور در فازهاي النينو و لانيناي شاخص‌هاي منتخب نيز نشان داد كه رخداد فاز لانينا منجر به افزايش 24/5 درصد عملكرد انگور آبي نسبت به فاز النينو شد. به‌طوري كه ميانيگن عملكرد انگور آبي در فازهاي لانينا و النينو به‌ترتيب 11822 و 9490 كيلوگرم بر هكتار بود. در حالي كه ميانگين عملكرد انگور ديم در فازهاي لانينا و النينو به‌ترتيب 2401 و 3552 كيلوگرم بر هكتار به‌دست آمد كه بيان‌گر افزايش عملكرد انگور ديم در فاز النينو نسبت به لانينا به ميزان 47/9 درصد است.نتيجه گيري: در مجموع تأثير پديده انسو بر تغييرپذيري‌هاي عملكرد انگور آبي و ديم در سطح كشور مورد تاييد قرار گرفت. ليكن تأثير پديده انسو بر عملكرد محصولات كشاورزي، نه تنها به نوع محصول بلكه به روش كشت و منطقه موردنظر نيز بستگي دارد. بنابراين مي‌توان اظهار داشت نتايج حاصل از تاثيرپذيري عملكرد محصولات كشاورزي از پديده انسو قابل تعميم نبوده و در هر منطقه بسته به نوع كشت، نياز به بررسي دارد.
چكيده لاتين :
Introduction: The yield of agricultural crops is one parameter closely correlated to weather features. The ENSO
phenomenon is a climate parameter that affects weather, climate and agricultural production. Iran is one of the
top producers of grapes in the world. With the large area of cultivation and high grape production, this product
can be exported. In addition to grape yield importance, the effects of ENSO on agriculture that has been confirmed
by researchers, and the lack of similar studies on the grape plant especially in Iran, the purpose of this investigation
is to evaluate the effects of ENSO in El Nino and La Nina phases on grape yield.
Materials and methods: In this study, for evaluation of the effect of ENSO phenomenon on grape yield, irrigated
and rain-fed grape cluster weight information as a yield of 27 different provinces during 1999 to 2015 was used.
For assessment, the effect of ENSO, the information of nine different indices of ENSO including SOI ،PNA ،NOI ،
NINO 3.4 ،NINO 1+2 ،NINO 3 ،NINO 4 ،MEI and TNI were provided. Pearson correlation coefficient was used
for the determined relation between ENSO indexes and yield amount in SPSS software. Finally, the zoning maps
with considering irrigated and rain-fed grape yield in El Nino and La Nina phases were drowned.
Results and discussion: The results showed that NINO 1+2 index in April was the most effective of the ENSO
indices on irrigated grape yield and PNA index in August had the highest correlation with rain-fed grape yield.
Comparing the correlation between ENSO and grape yield indicated that the effect of ENSO on irrigated grape
yield was more than the rain-fed yield (+0.633 against -0.534). The comparison of average grape yield in each of
El Nino and La Nina phases showed that La Nina phase led to an increase of 24.5% in irrigated grape yield. The
average yield for irrigated grape in La Nina was 11,822 kg/ha, and in El Nino was 9,490 kg/ha. While the average
rain-fed grape yield during La Nina was 2,401 kg/ha, and during El Nino was 3,552 kg/ha, which indicated
increasing rain-fed grape yield during El Nino to La Nina with a value of 47.9%. These results were in line with
the studies of Zareabyaneh and Bayatvarkeshi (2012), Yousefi and Hajjam (2012), Khorshiddoust and Ghavidel
Rahimi (2006) and Moron and Plaut (2003).
Conclusion: In total, the effects of the ENSO phenomenon on irrigated and rain-fed grape yield in the country
was confirmed. The effect of ENSO on agriculture productions, however, depends on the type of plant, kind of
cultivation and study area. It can be expected that the results of the ENSO effect on each agricultural plant are not
generalized. Moreover, further study of each crop in each region is needed.
