دين و انقلاب هاي عربي : مطالعه موردي انقلاب مصر

Religion and the Arab revolutions: a case study of the Egyptian Revolution

در طول نيم قرن گذشته و در سايه كمرنگ شدن تز «سكولارسازي» و تلاش براي جدايي دين و سياست، نقش و جايگاه دين در حوزه عمومي مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعي بوده است. هدف نوشتار حاضر مطالعه حضور دين درون حوزه عمومي است و براي اين كار تلاش مي كند تا از طريق پرداختن به نشانه هاي حضور دين از حضور بسيج كنندگي و حضور نمادين گرفته تا حضور سياسي و در نهايت حضور نهادي، تحولات سياسي مصر در طول سه سال گذشته را مورد واكاوي قرار دهد. حضور دين در حوزه عمومي مصر يكي از ويژگي هاي اصلي دوره پس از انقلاب 25 ژانويه به شمار مي رود و اين حضور باعث نگراني برخي ها شده است و اين نه فقط به دليل قطب بندي ها و اختلافات ميان نيروهاي اسلامي و نيروهاي ليبرالي و سكولار است، بلكه همچنين به دليل چيزي است كه برخي ها آن را نقض دستاوردهاي انقلاب مصر به عنوان يك انقلاب مدني مي دانند؛ انقلابي كه طبق نظر اين طيف مي بايست در دو عرصه سياسي و اجتماعي فضاي بيشتري به نيروهاي مدني در مقايسه با جريان هاي ديني بدهد و اين چيزي است كه به نظر برخي ها اگر محقق نشود، ممكن است فرآيند تحول دموكراتيك در مصر به شكست بيانجامد. اما عده اي ديگر معتقدند كه سرنگوني نظام مبارك و پايان سيطره حزب حاكم (حزب ملي دموكراتيك)، منجر به بروز تنوع شديد در نقشه صحنه سياسي مصر و وزن بازيگران گوناگون از جمله بازيگران اسلامي شده است. بنابراين از زمان بركناري مبارك، احزاب و گروه هاي سياسي جديدي ظاهر شده اند كه به جريان هاي فكري و ايدئولوژيكي گوناگوني وابسته هستند. اما تحول برجسته در وضعيت پراكندگي و افتراقي نمايان است كه جنبش ها و احزاب اسلامي در دوره پس از انقلاب ها به آن دچار شده اند. از اين رو تعداد احزابي كه به مرجعيت ديني تكيه دارند، از 15 حزب عبور كرده و اگر وضعيت گشايش سياسي كنوني تداوم يابد، همچنان امكان افزايش اين تعداد وجود دارد. نوشتار حاضر به اين نتيجه مي رسد كه دين نقش مهمي در تعيين شكل تحول دموكراتيك و ماهيت آن در مصر در خلال دوره آتي خواهد داشت. همچنين تاكيد مي كند كه چنين نيست كه تنها يك نيروي اسلامي بر حوزه عمومي تسلط داشته باشد؛ بلكه نوعي پراكندگي و تنوع درون جنبش اسلامي رخ داده است. اين پژوهش اشاره مي كند كه هرگاه مصر به سمت دموكراسي گام بر مي دارد، تحولي در گفتمان احزاب و جريان هاي سياسي قديمي و جديد رخ داده و ايدئولوژي و اقدامات آن ها متنوع و گوناگون شده است.

In light of the weakness of secularization thesis over the past half century، besides trying to separate religion and politics، the role of religion in the public sphere has been considered by social scientists. The purpose of this paper is the study of religion in the public sphere. This paper by addressing the symptoms of the presence of religion including the political and symbolic and Mobilization and institutional presence، attempts to analyze political developments in Egypt over the past three years. Religion presence in the public sphere in Egypt after the January 25 revolution that is one of the main features of Post-revolutionary period، Has caused some concerns in Egypt. this is not only a result of the polarization and disputes between Islamic forces and liberal secular forces، But also it is a result of what some experts have called a violation of civil rights achievements of the Egyptian revolution; revolution that should، according to this spectrum، give the more political and social space to the civil forces Compared with religious movements. But Some experts believes that the overthrow of the Mubarak regime، dominated by the ruling party (NDP)، led to a severe variation in the political scene and the weight of various actors. So since President Mubarak overthrow، has emerged the new political groups and parties with various ideological and intellectual trends. But major change has appeared in the distribution and Segregation of Islamist parties in post-revolutionary period. So the number of parties who rely on religious legitimacy، has passed the15 parties and if the current political opening continued، there is still the possibility of increasing this number . The present paper concludes that the religion will play an important role in determining the shape and nature of democratic change in Egypt during the future period. It also emphasizes that this is not just one Islamic force dominated the public sphere، but a distribution and diversity has occurred within the Islamic spectrum. This study notes that whenever Egypt taking a step towards democracy، an important change occurred in the discourse and ideology and actions of old and new political parties.