مدل رسوبي، دياژنز و ژئوشيمي سازند سفيد كوه (اسكيتين پسين) واقع در پنجره تكتونيكي آق دربند، شمال شرق ايران

Depositional model, diagenesis and geochemistry of the Sefid- Kuh Formation (Late Scythian) in Aghe darband Tectonic Window, NE. of Iran

رسوب گذاري كربنات هاي كم عمق در خلال ترياس پيشين در شمال شرق ايران (سازند سفيد كوه: در پنجره آق دربند) شاخص است. اين سازند به سن اسكيتين پسين در برش نمونه با ناپيوستگي بر روي سازند قره قيطان واقع شده و به طور ناپيوسته نيز در راس با سازند نظر كرده پوشيده مي شود. اين سازند به منظور ارزيابي مدل رسوبي، كاني شناسي اوليه كربناته و فرآيند هاي دياژنزي در برش هاي كال فقير (215 متر) ، كال انگور (75 متر) ، كال غالك (70 متر) و كال عنابه (30 متر) با استفاده از مطالعات پتروگرافي و آناليز هاي ژئوشيميايي مورد بررسي قرار گرفت. مطالعات پتروگرافي منجر به تشخيص 12 ريز رخساره كه در چهار كمربند رخساره اي: جزرومدي، لاگون و سد واقع در رمپ داخلي و ريز رخساره هاي درياي باز مربوط به رمپ مياني و خارجي، شد. فراواني رسوبات جزرومدي همراه با رخساره ااييدي سدي و نبود سد بزرگ ريفي و رسوبات توربيداتي (calciturbidite) حاكي از رسوب گذاري اين سازند در يك سيستم رمپ هم شيب كربناته مي باشد. فراواني اجزاء اسكلتي و غير اسكلتي از جنس آراگونيت همراه با سيمان آراگونيتي، ااييد قالبي (oomold) و حضور دولوميت همراه با مقدار بالاي عنصر استرانسيوم (Sr) اشاره به كاني شناسي اوليه آراگونيت در كربنات هاي سازند سفيد كوه در زمان تشكيل دارد. فرآيند هاي دياژنزي در اين سازند شامل: سيماني شدن، دولوميتي شدن، ددولوميتي شدن، ميكريتي شدن، آشفتگي زيستي، هماتيتي شدن، فشردگي، انحلال، پر شدگي رگه، فسفاتي شدن، پيريتي شدن و استيلوليتي شدن مي باشند. مهم ترين فرآيند دياژنزي در اين سازند سيماني شدن و دولوميتي شدن بوده كه نهشته هاي سازند سفيد كوه را تحت تاثير قرار داده اند. مقادير عناصر اصلي (Ca و Mg) و عناصر فرعي (Sr،Na Fe و Mn) (همچون مقادير بالاي Sr) نشان از رسوب گذاري سازند سفيد كوه در محيط نيمه حاره اي كم عمق بوده و آراگونيت مينرالوژي اوليه بوده است. تغييرات Sr/Ca حاكي از رخداد دگرساني دياژنز در سيستم بسته تا كاملا باز، با واكنش بالاي آب/سنگ است كه دولوميتي شدن، انحلال و سيماني شدن در مطالعات پتروگرافي مويد آن است.

Shallow marine carbonate sedimentation prevailed during the Early Triassic in the north-east of Iran (Sefid Kuh Formation; Agh Darband tectonic window). This formation with the age of Late Schythian overlies conformably the Qara Gheithan Formation and is unconformably covered by the Nazarkardeh Formation in the type section. To evaluate the depositional model، original carbonate mineralogy and diagenetic processes in Kale Faqir (250m)، Kale Angur (90m)، Kale Ghalk (70m) and Kale Anabeh (30m)، the Sefid Kuh Formation was investigated by petrographic and geochemical analyses. Based on sequence stratigraphy in this formation، four 3rd sequence in Kale Faqir detected. Three sequence in Kale Angur، two sequence in Kale Ghalk and one sequence in Kale Anabeh detected. Petrographic studies led to the recognition of 12 microfacies that were deposited in four facies belts: tidal flat، lagoon، and shoal in inner ramp and shallow open marine in mid to outer ramp environment. Of these microfacies، eight belong to inner ramp، one belong to mid ramp and three are located in the outer ramp setting. The wide distribution of tidal flat sediments along with the oolitic shoal facies and lack of a large shoal reef and calciturbidite indicate a homoclinal-ramp system. Mud mounds are one of the most sedimentary structure in the shallow-marine carbonates of the Sefid Kuh Formation and contained biotubation، worm tube and ostacod debries. Abundant aragonite skeletal and non-skeletal components، aragonite cements، oomold and presence of dolomites in Sefid-Kuh carbonates indicate original aragonite mineralogy. Cementation، dolomitization، dedolomitization، micritization، bioturbation، hematitization، compaction، dissolution، vein filling، phosphatitization، pyritization and stylolitization are diagenetic processes in the Sefid Kuh Formation، occurring in marine to meteoric and burial diagenetic environments. Cementation and dolomitization are the main diagenetic processes that affected the original texture. Values of major (Ca and Mg) and minor (Sr، Na، Fe and Mn) elements (such as high Sr value) shoes that the Sefid Kuh carbonates were deposited in a shallow warm-water subtropical environment and aragonite was the original carbonate mineralogy. Variations of Sr/Ca suggest that diagenetic alteration must have occurred in an open diagenetic system، with high water/rock interaction which dolomitization، dissolution and cementation support this conclusion.