ارائه مدلي ادغامي از برنامه‌ريزي مبتني بر سناريو و برنامه‌ريزي مبتني بر فرض براي آينده پژوهي در حوزه انرژي و آزمون پابرجايي راهبردهاي مديريت انرژي در كشور

A Combined Model of Scenario Planning and Assumption-Based Planning For Futurology, and Robust Decision Making in the Energy Sector

هدف اصلي اين مقاله، تدوين سناريوهاي آينده انرژي كشور و آزمون پابرجايي راهبردهاي مديريت انرژي كشور مي‌باشد. رشد سريع مصرف انرژي كه ناشي از رشد شتابنده فناوري در دهه‌هاي اخير است از يك سو و تغيير مستمر و عدم قطعيت بالاي حوادث مؤثر در اين بخش از سوي ديگر، لزوم بهره‌گيري از روش‌هاي نوين آينده‌پژوهي و برنامه‌ريزي كلان و بلندمدت را بيش از پيش نمايان ساخته است. در تحقيق حاضر به مسئله چگونگي سناريوپردازي و ترسيم آينده‌اي مطلوب در بخش مديريت انرژي كشور بر اساس تركيبي از روش‌هاي نوين آينده‌پژوهي و برنامه‌ريزي استراتژيك پرداخته شده است. در پژوهش حاضر، تركيبي از روش‌هاي دلفي، پويش محيطي (Political-Economical-Societal-Technology) PEST و تحليل اثرات متقابل استفاده شده است. پارامترهاي كليدي بخش انرژي تجميع شده و با استفاده از پرسشنامه تحليل اثرات متقابل با نظر نمونه اي از خبرگان حوزه انرژي و آينده‌پژوهي، عدم قطعيت‌هاي كليدي شناسايي شد. سپس با استفاده از عدم قطعيت‌‌هاي كليدي و با رجوع به همه عوامل و اطلاعات جمع‌آوري شده در مراحل قبلي، سه سناريو با نام‌هاي فن سالار، ركود و خود كفايي تدوين گرديد. در پايان با استفاده از برنامه ريزي مبتني بر فرض و آزمون پابرجايي راهبردهاي مديريت انرژي كشور در هر يك از سناريوهاي تدوين شده، راهبردهاي پابرجا براي مديريت انرژي كشور در فضاي هر يك از سناريوها ارائه گرديد

The aim of this paper is to utilize a scenario-building method to create a framework for the future of the Iran’s energy industry and to examine the robust strategies for managing energy sector in Iran. The increasing growth rate of technology and consequently, the growth of energy consumption on one hand and sequence of highly uncertain changes on another hand reveals the necessity of novel foresight methods to deal with these challenges which energy sector management is encountered. This framework helps to develop more resilient conservation policies when faced with uncontrollable, irreducible uncertainty. This method is based on significant factors and critical uncertainties that potentially have an impact on the future of the energy industry. In this paper, a combination of the foresight methods such as Delphi, Environmental Scanning, PEST analysis, and Cross-Impact Analysis was used. Furthermore, MICMAC as a strategic foresight software program has been used for scenario-building. The semi-structured interviews regarding key factors of the energy industry are gathered and categorized into four main fields with using a PEST strategic analysis tool. Cross-impact analysis is performed via a questionnaire. Foreign investment in the energy industry, sanctions, the probability of war and terrorist attacks are identified as the three main factors and critical uncertainties of the Iranian energy industry. Using these critical uncertainties, and all the gathered information from experts, three scenarios were developed: Technology-driven, Stagnation, and Self-sufficiency. Finally, robust strategies for each scenario were determined by robust planning method.