جايگاه قاعده لاضرر در تحقق مسئوليت نسبت به آب‌ خوان‌ها

The Standpoint of No Harm Rule in the Fulfillment of Responsibility towards Aquifers

آب‌خوان‌ها از آن­ جهت كه منشا تغذيه منابع آب­ اند، داراي اهميت ويژه‌اي هستند و مديريت و بهره­ برداري صحيح از منابع آب، در پايداري آن­ها تاثيرگذار است. در اين ميان، عواملي همچون؛ برداشت بي‌روية آب، آلوده­ كردن منابع آب زيرزميني و... موجب پديد آمدن مشكلاتي؛ مانند: خشك شدن، آلودگي، نقصان و اُفت آب‌خوان‌ها گرديده است. اين پژوهش با هدف تبيين «جايگاه قاعدة لاضرر در تحقق مسئوليت نسبت به آب‌خوان‌ها» و با روش كتابخانه‌اي و تحليلي از طريق مطالعه منابع معتبر فقهي انجام شده است. از اين­ رو، نگارندگان با تمسك به قاعدة «لاضرر» ضمن بيان احكام و مسئوليت‌هاي ناشي از ضررهاي وارده به آب­ خوان‌ها، از بين ديدگاه‌هاي مطرح، ديدگاه «نفي حكم ضرري» را در قالب ديدگاهي جامع و دربرگيرندة حكم تكليفي و حكم وضعي، به عنوان يافتة اين پژوهش ارائه مي‌دهند. بر اين اساس، فعل و ترك فعل‌هايي كه موجب خسارت به آب‌خوان‌ها مي‌گردد حرام و مشمول حكم وضعي ضمان مي‌باشد و اين قاعده ضمن دارا بودن نقش سازندگي و اثباتي، خسارت‌هاي ناشي از عدم حكم را نيز در برمي‌گيرد.

As aquifers consist water resources origins, they have been taken into considerations. Aquifers’ management and proper exploitation of these resources would influence on their stability and long-life existence. However, there are some factors such as extravagant exploitation of these resources, underground water resources contamination, and so on and so forth that would lead to catastrophes of their desiccation, contamination, and impoverishment. Aiming at the statement of No Harm Rule in the fulfillment of accountability towards water resources and by utilizing a library research method and using authentic jurisprudential references, the current study has been carried out. Thus, by applying the No Harm Rule, the researchers have investigated and stated the precepts, rules, and responsibilities emanating from the damages incurred to the water resources. The viewpoint of "negating the harmful precept" was concluded in the form of a comprehensive viewpoint including imperative and positive rules as the finding of this research based on which the actions and abandoning these actions from which water resources are damaged would be deemed unlawful and subject to positive rules of warranty. On the other side, this rule enjoys a constructive and affirmative role which includes the damages resulting from the non-precept.