عدم ارث بري فرزند نامشروع از والدين طبيعي در بوته نقد

Non-inheritance of Illegitimate Child from Legal Parents under-criticism

نظريه ­پردازان مكتب تحققي(اثبات­گرايان) قائل به وجود مفهومي تحت عنوان «مجرمان بالفطره» هستند؛ ايشان معتقدند كساني­كه ذاتاً تمايل به انجام بزه دارند و به خاطر داشتن حالت خطرناك حتي قبل از وقوع جرم بايد تحت مراقبت و اقدامات تأميني قرار گيرند. در مواجهه با اين ديدگاه، ما با دو نوع تعاليم، در منظومه ديني خود روبروييم. در بسياري از متون ديني، افراد بشر از فطرت و درون مايه پاك برخوردار و همگان در برابر رفتار آگاهانه و قاصدانه خود مسئول­اند؛ در مقابل، برخي نصوص، مانند رواياتي كه سعادت و شقاوت را ذاتي انسانها مي داند و نيز احكامي كه فرد را بدون داشتن اختيار، از برخي حقوق و امتيازات محروم مي دارد، شائبه نظريه هاي تحققي را زنده مي كند. يكي از مصاديق چالش ­برانگيز وضعيت شرعي فرد متولد از رابطه نامشروع است؛ با اين توضيح كه مشهور فقيهان معتقدند: «ولدالزنا» از تصدّي برخي امور و پاره ­اي از حقوق اجتماعي محروم است؛ از جمله بين او و والدينش رابطة توارث وجود ندارد. بنابراين، نه او از والدين ارث مي ­برد و نه ايشان مي ­توانند از وي چيزي به ارث برند. نوشتار حاضر در پژوهشي توصيفي- تحليلي و با نگاهي مسئله محور، به بررسي حكم مزبور پرداخته و پس از تحليل و نقد ادله، به اين نتيجه رسيده كه هيچ­يك از مستندات قول مشهور، به ­وضوح، مدّعاي عدم ارث ­بري فرزند نامشروع از والدينش را اثبات نمي­ كند، بلكه عموم آيات، روايات وارده و دليل عقل، صراحتاً دالّ بر ارث ­بري وي از والدين خود مي ­باشد، امّا ارث ­بري والدين از ولدالزّنا، به­ طور خاص و ويژه در مورد پدر، شديداً محل ترديد است.

In confrontation with the standpoint of positivist school of thought who believe in “the perpetrator”, there are two spectrums of Islamic teachings: a) human beings enjoy a pure nature and he is responsible for the purposeful and intentional behavior he reflects, and b) bliss and adversity lie in human’s nature and according to some rulings, an individual is deprived of some rights and advantages. The teachings of the second spectrum are in line with the positivist point of view. One of the challenging instances of religious status a person may face with is the birth from the illegitimate intercourse. The majority of jurisprudents believe that a “bastard” is deprived of some social rights such as the issue of inheritance from his/her parents. Thus, such a person does not inherit from his parents and vice versa. This paper has studied the rule of a bastard’s inheritance by analyzing and criticizing different proposed proofs using a descriptive-analytical method and a problem-solving perspective. It is conclude that none of the available documentations of the customary injunctions given by scholars does not clearly prove that a bastard cannot inherit his/her parents, but the majority of Qur’anic verses, transmitted traditions and rational indications have clearly stated that such a person can inherit his parents. However, whether parents, namely father, can inherit their bastard offspring or not is strongly under question.