تداعي آزاد در روان تحليل گري و حكم تكليفي بازگويي گناه

Free Association in Psychoanalysis and the Legal Injunction of Relating Sin

روان‌ تحليلگري يكي از رويكردهاي مطرح در روان‌درماني است. از عناصر مهم درمان در اين رويكرد، تداعي آزاد بيمار است. در اين روش، فرد با واگويي هر آن‌چه از ذهنش مي‌گذرد، زمينه را براي شناخت بخش‌هاي ناخودآگاه و به ­دنبال آن درمان فراهم مي‌كند. در اين فرآيند، گاه فرد رفتارهاي مجرمانه يا معصيت‌كارانه خود را نيز بازمي‌گويد. پرسش اين‌جاست كه آيا تداعي آزاد با حكم فقهي بازگويي گناه سازگارست؟ به ­منظور پاسخ به اين پرسش، در گام نخست، مبنا و محدوده حكم بازگويي گناه بر اساس منابع فقه شيعه تبيين شده و سپس كيفيت تطبيق اين حكم در فرآيند روان‌ تحليلگري بررسي شده است. بررسي‌هاي فقهي بيانگر آن است كه عنوان بازگويي گناه به‌صورت جداگانه مورد تحريم شرعي قرار نگرفته است. تنها در صورتي­ كه اين عمل مصداق يكي از عناوين اذلال نفس، اشاعه فحشا يا اعانه بر اثم قرار گيرد، حرام خواهد بود. نتيجه آنكه بازگويي گناه در جلسات روان‌تحليلگري مصداق هيچ­يك از سه عنوان يادشده نبوده، از اين ­رو، فاقد حرمت به حكم اولي است. به‌علاوه در شرايطي كه بدون انجام روان‌تحليلگري ادامه زندگي براي بيمار موجب ضرر يا حرج باشد، ورود در اين فرآيند و بازگويي رفتارهاي مجرمانه و معصيت‌كارانه نزد روان‌تحليلگر به­ موجب حكم ثانوي جايز خواهد بود.

Psychoanalysis is a common method in psychotherapy, and one of the important therapy techniques in this method is free association. In this technique, the patient relates whatever comes into his mind during the analytic session to help the therapist to discover his unconscious and prepare the way for treatment. Sometimes the patient also relates his criminal or sinful actions in this process. The question is that, is free association in compliance with the legal injunction of relating sin? To answer the question, first the ground and scope of the decree of relating sin are explored through Shia jurisprudential sources, then the decree’s applicability to psychoanalysis process is examined. Jurisprudential studies show that relating sin is not prohibited as an independent title in jurisprudence but rather is considered as haram only when it is the instance of self-degrading, disseminating sinful deeds, or assisting in sins. So, as primary ruling, relating sin in psychoanalysis sessions is not prohibited because it is not subjected to any of these titles. In addition, relating criminal or sinful actions is permitted in psychoanalysis process, as secondary ruling, in the cases that refusing psychoanalysis treatment causes considerable difficulty or harm for the patient.