پديد آورندگان :
كيخا، محمدرضا دانشگاه سيستان و بلوچستان - گروه فقه و مباني حقوق اسلامي , نوري، سميه دانشگاه سيستان و بلوچستان , آل طاها، حسين دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده الهيات و معارف اسلامي
كليدواژه :
ربا , بيع , معاطات , معاوضه
چكيده فارسي :
مسئلۀ جريان ربا در بيع معاطاتي نيازمند بررسي اختلاف اقوال بين فقيهان است. مفاد قول برخي از فقيهان گوياي آن است كه ربا صرفاً در بيع بالصيغه جريان مي‌يابد نه بيع معاطاتي. در مقابل، گروهي ديگر، جريان ربا را در مطلق معاوضات اعم از بيع، صلح و ... برگزيده‌اند. پاسخ به اين پرسشِ اصليِ پژوهش پيشِ‌رو، در گرو واكاوي ماهيت بيع در برابر معاوضه است. در اين پژوهش كه با روش توصيفي ـ تحليلي صورت پذيرفته، به آراي مطرح‌شده در اين باره پرداخته شده و ادله ارزيابي شده‌اند. در نتيجۀ اين ارزيابي، اين‌چنين مي‌توان قائل به تفكيك شد: اگر در جريان معامله، قصد طرفين بر اين باشد كه يكي از دو كالا، ثمن كالاي ديگر واقع شود، اين قسم از معاوضه را مي‌توان مشمول عنوان بيع تلقي كرد: خواه به لفظ باشد يا غير آن، كه صورت دوم عنوان بيع معاطاتي را خواهد داشت و در غير اين صورت، بر معاملۀ مزبور عنوان معاوضه صدق مي‌كند. بنابراين، ادلۀ مورد استناد طرفداران جريان ربا در مطلق معاوضات (اعم از آيه 275 سورۀ بقره و روايات دلالت‌كننده بر حرمت ربا و ...) به اطلاق خود، علاوه بر بيع بالصيغه، بيع معاطاتي را نيز دربر مي‌گيرد. ضمن اينكه، در معاوضاتي كه شرايط ربا جريان داشته باشد نيز ربا محقق مي‌گردد.
چكيده لاتين :
The process of the usury in the informal sale requires considering the different opinions of the jurisprudents. Based on the content of some jurisprudents` viewpoints, the usury is processed in the formal sale not in informal one as a bay` mo`atati). In contrast, another group have chosen the process of usury in the all exchanges including sale, compromise, and so on. In this paper, the answer to the basic question depends on reviewing the nature of sale against the exchange; similarly, according to a descriptive - analytical method, the issued opinions will be discussed and the argumentations are assessed. As a result of this evaluation, it can be distinguished as follows: during the transaction, if the parties` intention is that one of the two goods is going to be the price of another, this type of exchange can be regarded as a sale; whether in word or not, the title of the second one will be as an informal sale, and otherwise, the mentioned transaction will titled as an exchange. Therefore, the cited evidences of the followers of processing usury in the all exchanges ( whether verse 275, chapter Baqara, and the traditions indicating the prohibition of usury and so on) absolutely include formal sale and additionally, informal sale. Meanwhile, there is usury in the exchanges in which the conditions of usury are processed.
