پديد آورندگان :
عسگري، علي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري , نصير سلامي، محمدرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري , سلطان زاده، حسين دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه معماري , هاشم نژاد شيرازي، هاشم دانشگاه علم و صنعت، تهران - دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
مصرف ابداعي , مصرف ارتباطي , مال و مراكز خريد , فضاي مصرفي , معناي محيطي
چكيده فارسي :
فرهنگ معاصر و به عبارت بهتر فرهنگ جامعه مدرن آكنده است از اخلاق مصرف، مشخصه‌اي كه در دورۀ اخير با گسترش نقش بازار آزاد (برآمده از نئوليبراليسم اقتصادي) و افزايش نقش تصوير در فرايندهايي از بازي‌هاي معنايي پسامدرن شكل ديگري به خود گرفته است. از سوي ديگر فضاهاي تجاري و مال‌ها، امروز به دليل ماهيت سرپوشيده‌شان بيش از گذشته مرز بين مطالعات معماري و شهرسازي را كمرنگ كرده و تحليل‌هاي اجتماعي-مكاني خاص خود را مي‌طلبند. اين موضوع با توجه به نقش فضاهاي عمومي شهري و معماري در زندگي روزمره افراد جامعه از يك سو، و تغيير معناي توليد شده در محيط‌هاي پساصنعت و پسامدرن از سوي ديگر، اهميت بيشتري مي‌يابد و لزوم پرداختن به موضوع مصرف، خصوصاً از زاويه‌اي معناشناختي در مطالعات معماري و شهري را ايجاب مي‌كند.
هدف : اين پژوهش در حوزه‌اي ميان‌رشته‌اي به دنبال ارايه يك چارچوب براي تحليل معناي محيطي مبتني بر نظام توليد و مصرف فضا در مراكز خريد بزرگ شهري است. همچنين سؤال مقاله عبارت است از اينكه چگونه مي‌توان معناي محيطي را از دريچه نظام توليد-مصرف فضا در مال‌ها و مراكز خريد مورد تحليل قرار داد؟
روش تحقيق : براي پاسخ به سؤال فوق با روشي مبتني بر استدلال منطقي و تحليل محتوا چارچوبي اوليه براي تحليل معناشناختي فضاهاي مصرفي معماري تدوين شده و معاني ادراكي و تداعي‌گرايانه ناظر بر انواع مصرف فضا را مبتني بر عناصر ثابت، نيمه‌ثابت و غيرثابت آنها در مراكز تجاري (با نگاهي به تهران معاصر) دسته‌بندي مي‌شوند.
نتايج : نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد علي‌رغم اينكه طراحان اين مراكز تلاش زيادي براي ايجاد فضايي با كيفيت (به زعم خود) و توليد معاني تداعي‌گر در ذهن مخاطبين، پيش از ورود به فضا و استفاده از آن، انجام داده‌اند، ليكن آنچه پس از تجربه فضا توسط مخاطبان و مصرف آن در خلال زندگي روزمره باقي مي‌ماند، نه معاني تداعي‌گرايانه كامل و اصيل بلكه بيشتر معاني ادراكي مبتني بر تصويرهاي بزك‌شده و كولاژگونه پسامدرن است. همچنين به نظر مي‌رسد حضور «فقرا» و «اقليت‌هاي فرهنگي» در مراكز اغنيا، با سبك‌زدايي از سبك‌هاي منحصر به فرد توليد شده به واسطه نوع كالاها، كيفيات معماري و موقعيت جغرافيايي اين مراكز، نظام معنايي توليد شده به واسطه الگوهاي سرمايه‌داري را متزلزل و دست‌خوش تغيير مي‌كند.
چكيده لاتين :
Our cities are what and where we consume. In essence, the city is in fact nothing more than a space for consumption in which we apparently express ourselves as citizens of a consumer society. Consumption lies at the ideological core of the contemporary city and, as such, consumption spaces lie at the very heart of what it means to be a citizen of the society in which we live. As cities have become evermore outward-looking, as they have sought to establish their role on the world stage, they have simultaneously been compelled to look within themselves. The topographic identity of the city is in a constant battle with the parameters that consumer society has laid down for it.
Spaces for consumption are worthy of particular attention insofar as they traverse notions of public space and the public sphere and as such offer a new kind of public realm, but one over which the public appear to have less control. Furthermore, shopping malls and large commercial centers demand their suitable inter-disciplinary researches, because of their complicated behavioral and formal natures. These places are defining different meanings in relation with their roles in everyday life of postmodern society people. So, semantic studies with emphasis on consumption of space seems necessary.
This article, based on literature review and a logical reasoning method intends to access an initial theoretical framework for analyzing consumption of shopping mall spaces from the window of semantics based on Rapaport’s method for study of meaning in built environment. Result of the paper shows that while these placesand their designers (as elite specialists) do their utmost to create a high-quality space and produce connotative meanings in the minds of the audience before they enter and use the space, but after experiencing space by the audience and consuming it in their everyday lives, what remains is not the original associational meanings, but generally perceptual meanings based on post-modern, collapsing, and collage images. Although these spaces, apparently, differentiate between two categories of consumers, it appears that the bond between the rich and the poor in the shopping centers, and the presence of different classes, will undermine the semantic system produced by capitalist models. The presence of the “poor” and “cultural minorities” in the places of rich people led to the dismantling of unique styles that are provided through the commodities, architecture, and the geographical location of shopping malls.
