پديد آورندگان :
محمدزاده، مهدي دانشگاه هنر اسلامي تبريز , چرخي، رحيم دانشگاه هنر اسلامي تبريز , ياري، زهرا دانشگاه هنر اسلامي تبريز
چكيده فارسي :
دوزخ بنابر اديان، جايي است در جهان ديگر كه گناهكاران را در آنجا به انواع عقوبت كيفر دهند. شرح اين موضوع در قرآن كريم و روايات مربوط به معراج در انديشه هاي اسلامي به تفصيل آمده است و بازنمود آن را نيز مي توان در نقاشي اسلامي و به ويژه در نسخ خطي مصور ايراني مشاهده كرد. يكي از نسخ مصوري كه موضوع دوزخ به صورت گسترده در آن مورد تصويرسازي قرار گرفته است نسخه اي از معراج نامه، معروف به معراج نامه ميرحيدر است كه در عصر تيموري در هرات تهيه شده است. با توجه به ماهيت معنوي موضوع از يك سو و بافتار عرفاني عصر تيموري از سوي ديگر، نگارگران اين نسخه در آفرينش تصاوير به دفعات از نمادهاي عرفاني بهره برده اند.
هدف از اين مقاله دستيابي به نحوه ترجمان بصري دوزخ و روايت قرآني آن توسط نقاشان تيموري است كه شامل قرآن و احاديث است.
مقاله حاضر كه به روش كتابخانه اي است، ضمن شناسايي و مطالعه نمادهاي عرفاني در اين نگاره ها با روش توصيفي تحليلي به بررسي 16 نگاره دوزخي از نسخه مذكور مي پردازد.
سوال پژوهش حاضر اين است: تصويرگران تيموري معراج نامه ميرحيدر از كدام نمادهاي عرفاني در بيان تصويري دوزخ بهره گرفته اند؟
نتايج حاصل شده نشان مي دهد كه نگارگران علاوه بر مصور كردن روايت ادبي به بيان مفاهيم نمادين مورد نظر خود نيز پرداخته اند. اين بيان با رويكردهاي بصري متنوع در اثر ديده مي شود كه با نمادهاي عرفاني همگام است. نمادهايي همچون آتش، تاريكي، خار، غل و زنجير و... در نگاره هاي اين نسخه مشاهده مي شوند. دو عنصر آتش و تاريكي كه به عنوان نشانه تصويري دوزخ هستند و در تمامي نگاره ها ديده مي شوند، آتش، كه مفاهيمي همچون عشق، حرص، رياضت، شهوت، شيطان، و... را مصداقي براي آن مي دانند و تاريكي نيز سرچشمه نفس در عالم روحاني است پيوند نفس به جسم، در واقع نزولي است از عالم روشنايي به عالم ظلماني، ظلماني به آن جهت كه از اصل خود دور شده است. اين مفاهيم عرفاني در نگاره هاي اين نسخه اشاراتي است از ديدگاه عارفانه مصور اين نگاره ها، به اين طريق از معناي ظاهري كه بيانگر داستان است، به معناي باطني كه همان معارف آموزه هاي ديني است رهنمون شده اند.
چكيده لاتين :
According to the religions, Hell is the place in the other world, where the sinners are punished in various forms. The description of this issue is detailed in the Holy Qur’an and related narrative to the ascension in Islamic thought , and its representation can be seen in Islamic painting, especially in Iranian illustrated manuscripts. One of the manuscripts in which the subject of Hell was widely illustrated, are copies of the famous of Mir Heydar’s Miraj Name, Which relates to the Timurid age. According to the spiritual nature of the subject on the one hand and the mystical context of the Timurid age, on the other hand, the painters of this version have used mystical symbols in the creation of images frequently.
The purpose of this article is to achieve the visual interpretation of Hell and its Qur’anic narrative by the Timurid painters, which includes the Qur’an and hadiths. The present paper, which is a library method, identifies and explores the mystical symbols in these images by analyzing the descriptive method and examining 16 inferiors of this version.
Therefore the research question is that the Mir Heydar Miraj Name’s illustrators reference to which of the mystical symbols used to express the image of hell ?
The results show that the painters, in In addition to illustrating the literary narrative, the photographers have also expressed their symbolic meanings. This This expression is seen in a variety of visual approaches that synchronize with mystical symbols. Symbols such as fire, darkness, thorns, chains; the fire, which sees concepts like love, greed, austerity, lust and devil as an instance of it,and darkness is the source of soul in the spiritual world , In fact, the transplantation of the soul into the body are a descending from the light to the dark world, darkness because of getting away from its essence. These mystical concepts in the pictures of this version are references to their illustrious pictorial view, thus the apparent meaning of the story, giving rise to the inner meaning of which is the same as the teaching of religious doctrines.
