بازشناسي اصول طراحي شهري ميادين شكل گرفته در دوره پهلوي اول

Urban design principles of the squares in the first Pahlavi period revisited

هر نسلي در زندگي خود به شيوه يا شيوه‌هايي در شهر و فضاهاي آن تصرف مي‌كند و با دانش فني و تاريخي از يك طرف و تحولات مربوط به زمان خود از طرف ديگر به توليد فضاهاي عمومي و خصوصي مي‌پردازد؛ هرگونه مداخله در فضاهاي شهري گذشته نيازمند شناخت بيشتر شهرها و سرگذشت آنها در طول تاريخ است. در اواخر دورة قاجار و اوايل دورة پهلوي اول به موازات تحولات واقع در غرب، استفاده از روش‌هاي طراحي شهريِ متداول در غرب در تركيب با روش‌هاي سنتي رواج يافت و به مرور زمان در دورة پهلوي اول انقطاعي تاريخي در اصول و روش‌هاي بومي طراحي شهري صورت گرفت. هدف پژوهش بازشناسي اصول طراحي شهري و زمينه‌هاي مرتبط با آنها در شكل‌گيري ميادين دورة پهلوي اول است. راهبرد اين پژوهش تفسيري -تاريخي بوده و روش گردآوري داده‌ها تركيبي از روش‌هاي كتابخانه‌اي و ميداني است. جامعة آماري اين پژوهش ميادين ساخته شده در دورة پهلوي اول (1320-1300) است؛ و نمونة آماري 28 ميدان از ميادين شكل‌ گرفته در دورة پهلوي اول در شهرهاي مهم ايران است. در اين ارتباط ابتدا زمينه‌هاي مؤثر در شكل‌گيري فضاهاي جديد شهري در دورة پهلوي اول مورد بررسي قرار گرفت كه عبارتند از زمينه‌هاي نوسازي شهري، سبك زندگي، اجتماعي-فرهنگي و تكنولوژي. سپس زبان اصول طراحي شهري براساس ابعاد طراحي شهري كرمونا تدوين شد. نتايج نشان مي‌دهد كه زبان طراحي در ارتباط با ابعاد مورد نظر در شكل‌گيري فضاهاي شهري همگام با تحولات رخ داده در زمينه‌هاي شكل‌ دهندة آن مرتبط است. در واقع تفاوت تحولات رخ داده، و البته گسسته با تحولات تاريخي پيشتر از آن، موجب تحولات عمده در شكل‌گيري فضاهاي شهري با زبان طراحي جديد شده و به گسست زبان طراحي شهري در دوران پيشتر از خود منجر شده است. البته اين گسست نه به‌ طور كامل بلكه مي‌توان تا حدودي زبان طراحي شهري قبل از دورة پهلوي اول را در طراحي جداره‌هاي ميدان هنوز مشاهده كرد

Every generation occupies the city and its spaces in a different manner. Drawing upon its technical knowledge and the features of its period, each generation creates private and public spaces. Any intervention in the urban spaces requires a better understanding of the cities and their stories throughout the history. In late Qajar and early Pahlavi era, the developments in the West in some way paralleled the changes in urban design methods in the East. The prevalent method in the West was used in combination with traditional methods. Over time, such practices in the first Pahlavi era resulted in a historical disconnection between the local principles and methods of urban design. The purpose of the present research is to understand how the principles of urban design and its related fields have contributed to the formation of the squares during the first Pahlavi era. This research is interpretive and historical in nature. Data were collected through library research and field study. The samples of this research consisted of 28 squares formed in the first Pahlavi period (1921-1941) in the major cities of Iran. For this purpose, the key factors in the formation of new urban spaces in the first Pahlavi period were investigated. The factors included urban renewal, lifestyle, socio-cultural elements and technology; then the language of the urban design principles was developed based on Carmona’s urban design dimensions. The results showed that the design language was influenced by the factors contributing to the formation of urban spaces and reflected the changes in its creating factors. In fact, the differences in the changes occurred were unassociated with evolutions and prior historical changes and resulted in the urban spaces with a new design language which was different from the one used in a prior urban design. However, such differences were somehow reflected in the designs of the squares before the first Pahlavi era.