سير تطور كشكول از منظر هانس روبرت ياوس

An Analysis of the Evolution of Kashkul through the Lens of Hans Robert Jauss

بيان مسئله : كشكول ظرف كشتي‌شكلي ا‌ست كه سابقه‌اي طولاني در ايران داراست؛ و فرض مقاله بر اين است كه كاسه‌هاي كشتي‌شكل ميگساري بر اثر دريافت‌هاي متوالي در ادب فارسي، به كشكول تبديل شده ‌است؛ و مي‌توان با دو مبحث بازسازي افق انتظار و زنجيره دريافت هانس روبرت ياوس به تحليل اين سير تطور پرداخت. هدف : اين پژوهش بررسي سير دريافت فوق از طريق مفاهيم بازسازي افق انتظار و زنجيره دريافت در آراي ياوس است. بازسازي افق انتظار روشي سه مرحله‌اي است كه به وسيله آن مي‌توان به معياري كه مخاطبين براي ارزشگذاري و تفسير آثار يك عصر به كار مي‌بردند، پي‌برد؛ زنجيره دريافت به سير بسط آثار طي دريافت‌هاي متوالي گفته مي‌شود كه مي‌توان با بررسي آن از اهميت تاريخي و چگونگي سير تكامل آثار آگاهي يافت. البته لازم به ذكر است تا حال از آراي ياوس براي بررسي آثار هنري نيز بهره گرفته شده‌ است. ولي بدون داشتن سندي از دريافت مخاطبين فقط مي‌توان به حدس‌هايي از چگونگي انتظار آنها بسنده كرد. در اين مقاله براي اولين بار از دريافت‌هاي يك گونه اثر هنري صناعي (كشتي) در متون ادبي براي تحليل ماهيت دريافت مخاطبين آن بهره گرفته ‌شد. روش پژوهش : در مورد چگونگي روش پژوهش بايد گفت، ابتدا افق انتظار كاسه‌هاي كشتي شكل به استناد متون ادب فارسي بازسازي و از آنجا كه در افق انتظار اين ظرف سير دريافت‌هاي مكرري ديده ‌شد كه موجب به وجود آمدن ظرفي ديگر به نام كشكول شده ‌است، از مبحث زنجيره دريافت ياوس نيز بهره گرفت. نتيجه گيري : بازسازي افق انتظار كشتي به استناد متون ادبي نشان داد، زنجيره دريافت غني‌ از اين ظرف وجود داشته است؛ به گونه‌اي كه كشتي ميگساري در سير دريافت‌هاي متوالي، به استعاره‌اي از وسيله نجات از بحر غم، و بر اثر تكرار، تبديل به نماد رهايي از غم شده، سپس با افزوده شدن زنجير، به نماد فقر كه موجب رهايي از متعلقات دنيا مي‌باشد، تبديل شده‌است؛ مستند اين مدعا آنكه برخي كشكول‌ها با اشعار نشاندهنده زنجيره دريافت از يك ظرف ميگساري تا نماد فقر، آذين شده‌اند. بنابراين مي‌توان كشكول را، يكي از منحصر به فردترين و غني ترين آثار ايران به لحاظ زنجيره دريافت محسوب كرد؛ و در گامي فراتر دستاوردهاي روش‌شناختي اين پژوهش از جمله بهره‌گيري از متون ادبي براي اطلاع از جايگاه زيبايي‌شناختي يك اثر هنري كاربردي، استفاده از بحث زنجيره دريافت مخاطب در روش بازسازي افق انتظار و همچنين بررسي سير تطور يك استعاره تا نماد در بحث زنجيره دريافت، مي‌تواند زمينه‌ساز پژوهش‌هاي ديگري در حوزه ادبيات، هنر و زبان شود.

Problem statement: Iran has a long history of using a ship-shaped bowls known as Kashkul and the assumption of this article is the bowls have been changed to Kashkul though sequential receptions in Persian literature. It is possible to analyze this course of change through the reconstruction of the horizon of expectation and the chain of receptions in the light of Hans-Robert Jauss’s theory . Purpose: The purpose of this study is to examine the evolution course of Kashkul , through the reconstruction of horizon of expectation and the chain of receptions based on theory of Jauss’s viewpoints. Reconstructing the horizon of expectation has three stages - through which we can identify the criteria used by audiences to evaluate and interpret the works of an era. The chain of receptions refers to the extension of a work through the sequential receptions; and it can be understood by its historical significance and the evolution of the works. Previous studies have investigated works of art through the lens of Hans-Robert Jauss. However, our knowledge about the expectations of audiences is scanty. This study is an attempt to examine the process of reception of an artifact (ship) by the audiences using the literary texts. Methodology: First, the horizons of expectation of ship- shaped bowl were reconstructed according to Persian literary texts; Since the horizon of the expectation of this container included another container known as Kashkul shaped by successive receptions of Jauss’ chain of reception was used as a framework for data analysis Conclusion: Reconstruction of the horizons of expectation ofwine ship- shaped bowl , based on literary texts showed that there was a rich chain of receptions; so that the bowl in the course of the successive receptions has become a metaphor for the freedom from sorrow sea and through repetition, it has become a symbol of emancipation from the sad, then, with the addition of a chain, it has become the symbol of poverty, which leads to the liberation of the possessions of the world; the evidence shows that some Kashkuls are decorated with lyrics representing the chain of receptions from a drinking bowl to a symbol of poverty. Therefore, Kashkul can be considered one of the most exclusive and richest works of Iran in terms of chain of receptions; the contribution of this study is methodological as well. To this purpose, literary texts were used to explore the aesthetic status of applied art. further research in the field of literature, art and language can use the audience chain of receptions for reconstructing thehorizon of expectation, and also, studying the evolution of a metaphor to a symbol.