كاركرد و معماري بناي هارونيه توس

The Functioning and Architecture of the Haroonia Toos Building

بيان‌مسئله: بناهاي آرامگاهي در ميان ديگر ابنيه عمومي از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند؛ از همين‌رو اين‌گونه بناها پس از مساجد، رايج‌ترين بناي عمومي در ايران بوده و در فرهنگ ايران ريشه دوانيده است. هويت آرامگاهي گروه بي‌شماري از شخصيت‌ها به ويژه عالمان و عارفان معلوم نيست و حتي در بسياري موارد تاريخ فوت و محل فوت هم مورد توجه قرار نگرفته است. بناي هارونيه در شهر كهن توس از جمله بناهايي است كه در مورد كاركرد دقيق و تاريخ ساخت آن ابهام فراواني وجود دارد. هدف و روش : مبحث اصلي در اين مقاله رفع اين ابهام‌ها و شناخت بناي هارونيه، با بررسي منابع مكتوب و غير مكتوب (كتابخانه اي-اسنادي و ميداني) و مطالعه تطبيقي و مقايسه آن با ساير آثار مشابه و همزمان است. نوع پژوهش در اين مقاله از نوع توصيفي- تحليلي و محتواي تاريخي است. نتيجه‌گيري : از كليت مطالب مي‌توان به اين جمع‌بندي رسيد كه هارونيه، بنايي است كه در سده 8 هـ.ق و در دوره حكومت شيعه ‌مذهب سربداران، به ‌منظور دفن يكي از شيوخ و دراويش گمنام اين سلسله ساخته شد. كشمكش‌هاي سياسي و رقابت‌هاي قدرت طلبانه و سقوط زودهنگام سربداران در سده هشتم هجري، منجر به ناتمام ماندن بنا شد و پس از مدتي نيز نشانه‌هاي تاريخي و مذهبي آن توسط حكومت‌هاي بعدي از بين رفت و در افواه عوام و بدون هيچ‌گونه پشتوانه تاريخي به هارونيه شناخته شد.

Problem statement: Among the various branches of architecture, the monuments of the tomb have a special place; therefore, the tombs after the mosques are the most common building in Iran and have rooted in the context and culture of Iran. The tomb’s health of a large number of Characters, especially scholars and mystics are unknown, and even in many cases, the date of death and the place of death has not been considered. The Harmony building in the Old Town of Toos is one of the buildings where there is a lot of ambiguity about the exact operation and construction history. Purpose and method of the research: The main topic in this article is the elimination of these ambiguities and the recognition of the Harmony building, by reviewing written and non-textual sources (library-documentary and field) and comparative study and comparing it with other similar and contemporary works. The type of research in this article is descriptive-analytic and historical content. The Result of the Research: based on what has previously been mentioned, it can be concluded that Haroonia is a building that was built in the 8th century AD and during the rule of the Shi’ite ruler of Sarbadās dynasty, in order to burial one of the ancients and dervishes of this dynasty. Political conflicts and power struggles and the early fall of Sarbadās in the eighth century AH led to the unfinished construction, and after some time, its historical and religious signs were destroyed by subsequent governments, and it was recognized in Haroonia without any historical backing.