كليدواژه :
محله‌جماله , اصفهان , اصول معماري بومي , بافت قديم , بازسازي پس از جنگ
چكيده فارسي :
اصفهان از زيباترين شهرهاي جهان است كه محله‌هاي مسكوني با قدمت و زيبايي منحصر به فردي دارد. يكي از اين نواحي قديمي محله‌اي به نام «دردشت» است كه داراي ارزش تاريخي فراوان و محلة «جماله» جزئي از آن است. اين محله كه بافت تاريخي ارزشمندي دارد، در جنگ تحميلي عراق به ايران مورد حمله هوايي و موشكي قرار گرفت و آسيب ديد كه پس از آن بازسازي شد. برنامه بازسازي در جماله با هدف احياي محله با استفاده از پايه‌هاي نظري منطبق بر اصول معماري سنتي صورت گرفت، كه انتظار مي‌رفت نمونه موفقي ارايه كند، اما در اجرا نتوانست موفق عمل كند و خروجي اين پروژة بازسازي، چهرة متفاوتي از معماري بومي منبعث از اصول معماري ايراني و زندگي ساكنان نشان داده است. در نتيجه بافت از نظر كالبد، نظام اجتماعي و اقتصادي، دگرگوني‌هاي غيرمنتظره‌اي يافت. اين مقاله با هدف بررسي نظريه‌ها و روند بازسازي بافت‌هاي ارزشمند تاريخي و استخراج درس‌هايي از آن، صورت گرفت.
روش تجزيه و تحليل در اين پژوهش، كيفي و از نوع توصيفي تحليلي است، اما استفاده از داده‌هاي آماري (در مواقع لزوم) نيز در اثبات فرضيه‌ها صورت گرفته است. پس از بررسي نظريات بازسازي و استخراج شاخص‌ها، آن‌ها را با وضع موجود در محله جماله سنجيده تا بتوان دريافت كه آيا اجراي عمليات بازسازي با مباني نظري مورد نظر منطبق بوده است يا خير؟ در انتها از تحليل‌هاي نظري و آماري جهت اثبات فرضيه و پاسخگويي به پرسش‌هاي تحقيق استفاده شده است.
نتايج حاصل از اين پژوهش گوياي اين نكته است كه آنچه در چارچوب نظري اين پروژه مطرح شده با آنچه نتيجه آن پس از گذشت سي سال مي‌نمايد، بسيار متفاوت و اهداف موردنظر، محقق نشده است. در حين تدوين اين مقاله با انجام مطالعات بيشتر اين نتيجه نيز حاصل شد كه در شهرهاي با قدمت تاريخي، دخالت در بافت تاريخي به هر دليل، امري خطير و بسيار حساس است. مسئولين و برنامه‌ريزان براي دخالت و به خصوص بازسازي در بافت‌هاي تاريخي بايد با ابعاد گوناگون آن آشنا باشند و با نگاهي همه‌جانبه و ژرف برنامه‌ريزي بازسازي را انجام دهند. داشتن چارچوب نظري مناسب و طرح و اجراي صحيح آن، باعث مي‌شود بازسازي بسيار اثرگذار باشد تا جايي كه مي‌تواند موجب احيا يا اضمحلال و مرگ يك محله شود؛ مانند آنچه در محلة جماله اصفهان رخ داده است. علي‌رغم وجود چارچوب و مباني نظري مناسب، پس از گذشت حدود سي سال از بازسازي اين محله، هيچ يك از اصول موردنظر برنامه بازسازي امروزه ديده نمي‌شود..
چكيده لاتين :
Isfahan is one of the most beautiful cities in the world, with unique residential quarters of old age and unique beauty. One of such ancient districts is a quarter called "Dardasht", which is of a great historical value and hosts Jamaleh quarter. This area, which has an invaluable historical texture, was attacked and damaged by Iraqi missiles and bombs during Iran-Iraq 8-year war and was then rebuilt. The reconstruction program was conducted in Jamaleh with the aim of rehabilitating the quarter using theoretical foundations consistent with the principles of traditional architecture, and was expected to be proved as a successful example, but failed to succeed in the implementation of the project, and the output of this reconstruction project represents a different face of native architecture based on the principles of Iranian architecture and the lives of residents. As a result, the texture underwent unexpected systemic, social and economic changes. This article, extracted from the writer’s master’s thesis in this regard, aims at examining theories and the process of rebuilding invaluable historical textures and extracting lessons from it.
The method of analysis in this paper is qualitative and descriptive-analytical, but the use of statistical data (if necessary) has also been used to prove the hypotheses. After reviewing the views on the reconstruction and extraction of indicators, they are measured against the situation in Jamaleh quarter so that it can be determined whether the implementation of the reconstruction was consistent with the theoretical foundations. Finally, theoretical and statistical analyses have been used to prove the hypothesis and to answer the research questions.
The results of this study suggest that what is being discussed in the theoretical framework of this project is very different from what was expected after thirty years, and that the goals contemplated were not achieved. At the time this paper was being written, further studies indicated that in ancient cities, interference with the historical context is, for any reason, very important and critical. Officials and planners need to be familiar with various aspects of intervention and rehabilitation
in ancient textures with a comprehensive and profound viewpoint. Having a proper theoretical framework and plan and implementing it properly makes the reconstruction very effective, leading either to the rehabilitation or destruction of a quarter, just as what happened to Jamaleh quarter of Isfahan. Despite the appropriate framework and theoretical foundations, after about thirty years from the rebuilding of the quarter, none of the principles of the reconstruction plan can be seen today.
