پديد آورندگان :
باطني، فاطمه پژوهشگاه ملي اقيانوس شناسي و علوم جوي , فاخران اصفهاني، سيما دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست , سفيانيان، عليرضا دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست , ميرغفاري، نوراله دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست
كليدواژه :
رودخانه زاينده رود , مناطق شهري و صنعتي , سنجه هاي سيماي سرزمين , كاربري اراضي , كيفيت آب
چكيده فارسي :
تغيير ساختار و الگوي مكاني كاربري اراضي از جمله وسعت، توزيع، شدت و فراواني دخالت هاي بشري در حوزه آبخيز، عامل مهمي در درك فرآيندهاي هيدرولوژيكي حوزه آبخيز در ارتباط با استفاده از سرزمين و كيفيت آب است. از آنجايي كه تغييرات كاربري اراضي در حوزه آبخيز زاينده رود مشكلات محيط زيستي متعددي را براي رودخانه به عنوان منبع پذيرنده آلاينده ها به وجود آورده است، لذا دانستن چگونگي اثر الگوي مكاني و نحوه چيدمان كاربري هاي مختلف اراضي بر كيفيت آب به منظور تعيين بهترين فعاليت هاي مديريتي بسيار حائز اهميت است. در اين راستا اثر الگوي مكاني و تغييرات كاربري اراضي كشاورزي، شهري، شهرك ها و مناطق صنعتي، در مقياس سيماي سرزمين بر كيفيت آب رودخانه زاينده رود (يكي از مهم ترين رودخانه هاي فلات مركزي ايران)، مورد بررسي قرارگرفت. سنجه هاي سيماي سرزمين در اين مطالعه شامل، تعداد لكه، حاشيه كل، تراكم حاشيه، درصد كاربري اراضي و بزرگ ترين لكه و پارامترهاي كيفيت آب شامل، COD،EC HCO3،NO3،Cl،K،Ca،COD،Na،DO، P،pH TDS، و BOD5) بود. اين مطالعه در بازه 11 ساله (1375 تا 1386)، در 10 ايستگاه انجام شده است. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه كيفيت آب رودخانه زاينده رود به طور قابل توجهي از مساحت و الگوي مكاني مناطق شهري متاثر شده است. افزايش حاشيه كل مناطق صنعتي اثر منفي بر كيفيت آب بالاخص TDS و COD داشته است. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه ميزان حاشيه كاربري ها حتي بيشتر از مساحت آن ها بر كيفيت آب تاثير مي گذارد، لذا اين تحقيق مي تواند ايده هاي مناسب و مفيدي براي برنامه ريزان و همچنين بينشي جديد براي مديران در پي داشته باشد.
چكيده لاتين :
Landscape characteristics and land use patterns of watershed demonstrate extension, distribution, density and abundance of human interference. These factors can affect water quality of adjacent aquatic systems within a watershed. Land use changes have caused various environmental problems for Zayandehroud River,turned it as a sink of pollutant. Therefore this is investigated that how would Landscape characteristics and land use patterns change water quality and affect ecosystem management. The main goal of this study was to examine how landscape patterns (including Number of Patches, Edge Density, Percentage of landscape, Total Edge and Largest Patch Index) influence water quality. Indexes (including EC, HCO3, NO3, Cl, K, Ca, COD, Na, DO, P, pH, BOD5 and TDS) were measured in 10 stations along the Zayandehroud river.This is one of the most important rivers of the central plateau of Iran.In this study, Four classes of land use including Cropland, Orchard, Residential and industrial area were identified in a period of eleven years (1997–2008). The results indicated that water quality was significantly correlated with both proportions and configuration of Residential areas. Total edge of Industrial area had negative effects on water quality, especially on TDS and COD. Results of this study can be used not only for resource managers in order to restore the aquatic ecosystems but also for policy makers in evaluating alternate land management decisions.
