گستره توزيع و منشاء فلورايد بالا در بدنه هاي آبي منطقه بازرگان –پلدشت، شمال غرب ايران

Distribution Maps and Origin of Fluoride Anomalies in Water Bodies of Bazrgan-Poldasht, NW. of Iran

بدنه هاي آبي شمال غرب استان آذربايجان غربي از نظر فلورايد غير مجاز در سطح حادي قرار دارند. عليرغم نياز به فلوئور در حد كمتر از 1.5 ميليگرم بر ليتر براي رشد دندان و استخوان، جذب بيشتر از اين مقدار در انسان سبب ايجاد بيماري فلوروسيس دنداني و اسكلتي ميگردد. در اين تحقيق توزيع و غلظت فلورايد در محدوده اي به وسعت 6000 كيلومتر مربع از آبهاي چاه، چشمه، قنات و آب سطحي در 414 نمونه آبي و 48 نمونه خاك و سنگ مطالعه شد. نتايج نشان ميدهد كه غالب آبهاي مورد استفاده در شرب و زراعت داراي فلوئور بيش از حد مجاز بوده و مقدار آن بين0.1– 6.8 ميلي گرم بر ليتر متغير است. غلظت فلورايد در مسيررودخانه هاي ساري سو و زنگمار و در مناطق مركزي از حداكثر مجاز 1.5 ميليگرم بر ليتر بسيار بالاتر است. ساكنين بويژه در محور پلدشت، بازرگان و حومه به علت غلظت بالاي فلورايد در آبهاي مصرفي درگير بيماري فلوروسيس دنداني ميباشند. فلورايد منابع آبي به ترتيب از آبهاي سطحي به چاه، چشمه و قنات كاهش مي يابد. در ارتباط با ليتولوژي، غلظت فلورايد آب مناطق بازالتي از ساير سازندهاي زمين شناسي بالاتر است، اما كاملا وابسته به آن نيست. فلورايد سنگهاي بازالتي، خاك، و رسوبات غير متراكم و آهك ها به ترتيب بين 217 تا 867، 355 تا932 و 116 تا 322 ميليگرم بر ليتر متغييراند. عليرغم نقش مهم سازندهاي زمين شناسي و خاك هاي مرتبط در تغذيه فلورايد به آبهاي ناحيه، انتقال فلورايد از شرق تركيه (حوالي آتشفشان آرارات) توسط رودخانه هاي ساري سو و زنگمار نيز به عنوان يك منبع مهم تغذيه به شمار مي آيد. نتايج آزمايشها نشان مي دهد كه سطح فلورايد آب در بعضي مناطق بويژه آبهاي قناتها و بعضي از چشمه ها بسيار پائين ميباشد و لذا ميتوان با مديريت موثر اين منابع، از ميزان فلورايد آبهاي حياتي مصرفي مردم كاست.