بررسي دو شكلي جنسي در كمركولي بزرگ (Sitta tephronota) در ايران

Sexual dimorphism in Eastern Rock Nuthatch Sitta tephronotain in Iran

براي گونه هاي داراي رقيب بوم شناختي اغلب فرصت توسعه تفاوت هاي درون گونه اي به دليل وجود نيروي رقابت بين گونه اي اندك است. كمركولي بزرگ يكي از گونه هاي شناخته شده از پرندگان صخره زي در ايران است كه در محدوده زاگرس در رقابت شديد بوم شناختي با كمر كلي كوچك بوده و انتظار ميرود در اين محدوده به دليل نيروي رقابت بين گونه اي فرصت توسعه تفاوت هاي درون گونه اي مانند دوشكلي جنسي را نداشته باشد. با وجود مطالعات گسترده در خصوص جابجايي صفات بين اين گونه و گونه كمر كولي كوچك، و اهميت شناخت جنس ها در مطالعات صحرايي تكامل در بروز يا عدم بروز دوشكلي جنسي در آن، در زون هم بوم با كمر كولي كوچك همچنان ناشناخته است. در اين مطالعه از آناليز كوواريانس براي بررسي وجود تفاوت يا عدم تفاوت معني دار 13 صفت ريخت شناختي اوليه بين نرها و ماده ها با استفاده از يك صفت كنترل كننده پيوسته استفاده شد. به دليل انجام مكرر آزمون كواريانس براي پرهيز از خطاي نوع اول از روش تصحيح Bonferroni سلسله مراتبي براي تعيين آستانه معني دار جديد استفاده شد. ماتريس صفات ريختي براي نر و ماده در منطقه هم بوم و منطقه ناهمجا به طور جداگانه با استفاده از تجزيه به مولفه هاي اصلي به منظور بررسي نحوه پراكنش افراد نر و ماده حول محور اول و دوم استفاده شد. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان ميدهد كه بين نر و ماده كمر كولي بزرگ، در هيچ يك از صفات مورد بررسي تفاوت معني دار وجود ندارد و ابر پراكنش افراد نر و ماده در تجزيه به مولفه هاي اصلي در امتداد محورهاي اول (اندازه) و دوم (شكل) در هر دو منطقه هم بوم و ناهمجا در هم فرو رفتگي بالايي داشته است. اين نتايج پيشنهاد مي كند كه احتمالا دليل ديگري براي عدم توسعه تفاوت هاي ريختي بين نر و ماده در گونه وجود دارد.

There is little chance for species with competitor to develop intraspecific variability such as sexual dimorphism. Sitta tephronota is a well-known rock-dwelling bird species in Iran, which occurs in Zagros Mountains in strong ecological competition with Sitta neumayer. Thus, no sexual dimorphism is expected for Sitta tephronota in this area. Despite the role of this species in the rise of the concept of character displacement and the importance of sex identification in field studies, sexual dimorphism in this species is little known. We used analysis of covariance for finding significant sex differences in 14 primary variables and applied a Bonferroni correction for multiple P-value thresholds of statistical significance. Morphological matrices were analyzed by Principal Component Analysis (PCA) in sympatric and allopatric zone separately to determine the distribution of males and females along the first two axes of PCA (size and shape) were strongly overlapped both in sympatric and allopatric zones. Our results suggest that other factors are involved in explaining the lack of sexual dimorphism in this species.