تركيب شيميايي ذرات TSP گرد و غبار به عنوان شاخصي در منشايابي ژئوشيميايي رسوبات

Chemical Composition of TSP Dust-Sized as an Indicator in Geochemical Fingerprinting of Sediments

پژوهش پيش رو ماهيت عنصري تشكيل دهنده ذرات گرد و غبار شامل عناصر اصلي و كمياب در دو شهر آبادان و اروميه را در زمان رخداد گرد و غبار و شرايط عادي جوي بررسي نموده است. نتايج حاصله در زمان هاي رخداد گرد و غبار در شهرهاي آبادان و اروميه حاكي از افزايش چشمگير ميزان عناصر اصلي شامل Ca، Al و Mg و عناصر كمياب P و U نسبت به شرايط عادي جوي مي باشد. در شرايط عادي جوي و عاري از گرد و غبار در ايستگاه هاي مذكور عناصر سمي شامل Li، Cr، Ni، Cu، Zn، As، Se، Sr، Nb، Cd، Sb، Pb و Th به دليل تجمع بيشتر آلاينده ها در جو و احتراق حاصل از سوخت هاي فسيلي نسبت به شرايط رخدادهاي گرد و غبار افزايش زيادي نشان مي دهند. مقايسه ميزان كمي عناصر Na، K، Si، Mg، Al، Ca V، As و Se در ايستگاه آبادان در مقايسه با ايستگاه اروميه به ميزان 3-2 برابر بوده و غلظت عناصر P، Ti، Mn Ni، Pb، Cu، Cd و Co در هر دو ايستگاه تقريبا يكسان مي باشند. مقادير عناصر Cr، Zn و Sn نيز به ميزان قابل توجهي در ايستگاه اروميه بيش از ايستگاه آبادان است.

In this research, elemental and chemical characteristics of atmospheric dust particulates including major and trace elements in two synoptic meteorological stations (Abadan and Urmia cities) during dust events and ambient periods have been evaluated. Results showed that during dust events to ambient periods in both stations, major elements including Ca, Mg, Al and trace elements comprised P and U significantly increased. During non-dusty days, toxic elements including Li, Cr, Cu, Zn, As, Se, Sr, Nb, Cd, Sb, Pb and Th due to accumulation of contaminants and combustion of fossil fuels and civic wastes in both stations increased. Comparison of elemental amounts in Abadan and Urmia shows that some elements such as Na, K, Si, Mg Al and Ca in Abadan station are as much twice as Urmia city. Elements of P, Ti and Mn are at the same amount. But Fe element has the highest concentration in Urmia city than Abadan. Also quantitative amounts of Ni, Pb, Cu, Cd and Co elements in both stations are same and some of which including V, As and Se in Abadan station are as 2-3 much as Urmia city. But some elements such as Cr, Zn and Sn at Urmia are in significant amount to Abadan station.