كليدواژه :
مناطق حفاظت شده , لكه هاي زيستگاهي , مدل سازي مطلوبيت زيستگاه , كبك دري
چكيده فارسي :
كبك دري، به عنوان يك گونه به طور عمده غيرمهاجر، شاخص مناطق كوهستاني مرتفع محسوب مي شود. اين گونه در ارتفاعات مناطق شمالي، شمال غرب و غرب كشور پراكنش دارد. جمعيت كبك دري در سال هاي اخير به واسطه عوامل متعددي مانند تخريب زيستگاه، شكار غيرقانوني و چراي بيش از حد در زيستگاه ها با روند كاهشي رو به رو بوده است. بنابراين، شناسايي و حفاظت از لكه هاي زيستگاهي به نسبت بزرگ به منظور تامين نيازهاي حياتي جمعيت هاي اين گونه اهميت ويژه اي دارد. در اين پژوهش، مطلوبيت زيستگاه كبك دري در استان چهارمحال و بختياري (به عنوان يك منطقه دربرگيرنده سيماهاي سرزميني اغلب كوهستاني) مورد بررسي قرار گرفته است. بر اساس يافته ها، ارتفاع از سطح دريا (44/3%)، بارش ساليانه (19%)، شيب (17/2%) و رد پاي انسان (8/5 %) به عنوان مهم ترين متغيرهاي موثر بر مطلوبيت زيستگاه كبك دري در اين استان شناسايي شدند. اين گونه به طور بالقوه مي تواند در گستره ارتفاعي حدود 1700 متر تا بيش از 4100 متر حضور داشته باشد. با اين وجود، فقط در حدود 81/0 درصد از زيستگاه هاي مطلوب كبك دري در گستره ارتفاعي بين 1700 تا 2000 متر قرار گرفت. در حدود 4/19 درصد از سطح استان به عنوان زيستگاه مطلوب برآورد شد. تنها در حدود15/8 درصد از زيستگاه هاي مطلوب در محدوده مناطق حفاظت شده قرار مي گيرد. علاوه بر اين، لكه هاي زيستگاهي بزرگ و به نسبت يكپارچه به ويژه در غرب و شمال غرب استان شناسايي شدند كه در گستره مناطق حفاظت شده قرار نمي گيرند. از سوي ديگر، مزاحمت هاي انساني مانند سكونتگاه ها، جاده ها، چراي دام ها و برداشت گياهان دارويي منجر به محدوديت و تجزيه بيشتر زيستگاه هاي مطلوب شده اند. به منظور دست يابي به يك ارزيابي بهتر در زمينه تاثير تجزيه زيستگاه ها بر جمعيت هاي كبك دري توصيه مي شود توانايي پراكنش اين گونه بررسي شود. با توجه به آشيان بوم شناختي ويژه، كبك دري مي تواند به عنوان يك گونه چتر يا پرچم دار در كوهستان هاي مرتفع معرفي شود.
چكيده لاتين :
As a sedentary bird, the Caspian Snowcock is a typical high-mountain and alpine species. The bird is distributed in the mountainous regions of north, northwest and western parts of Iran. In this respect, in recent years, the populations of this species are declining due to habitat destruction, unregulated hunting, overgrazing, etc. Therefore, conserving the relatively large patches of habitat is very important in order to support the species’ vital requirements. In this study, the habitat suitability of Caspean Snowcock in Charmahal and Bakhtiari Province (as a region containing mountainous landscapes) has been investigated. According to the results, elevation (44.3%), annual precipitation (19%), slope (17.2%) and human footprint (8.5%) contributed the largest percents to the habitat suitability model. Potentially, the Caspian Snowcock can occurs in habitats with elevation of 1700 to 4150 m above sea level. However, only 0.81% of suitable habitats fell within elevation of 1700 to 2000 m. The estimated suitable habitats of the species cover approximately 19.4% of this province, but only about 15.8% of these areas are officially protected. On the other hand, human disturbances such as residential locations, roads, overgrazing and collecting of medicinal and aromatic plants could lead to accelerating the habitat degradation and fragmentation. To further assess the impacts of habitat fragmentation on the Caspian Snowcock, it is suggested to survey the dispersal capacity of this species as well. In addition, considering ecological niches, the Caspian Snowcock can be regarded as an umbrella or flagship species in the high altitude mountains of this area.
