پديد آورندگان :
كريمي، اكبر دانشگاه شهيد چمران، اهواز , خداورديلو، حبيب رسولي صدقياني، حسن دانشگاه اروميه - دانشكدۀ كشاورزي - گروه علوم خاك , رسولي صدقياني، حسن دانشگاه اروميه - دانشكدۀ كشاورزي - گروه علوم خاك
كليدواژه :
سرب , پالايش سبز , بردباري , آلودگي خاك , اندوزش
چكيده فارسي :
هدف از اين پژوهش بررسي بردباري، توانايي اندوزش و پالايش سرب توسط بنگ دانه (Hyoscyamus niger L.)، خار پنبه (Onopordum acanthium L.) و گل گندم (Centaurea cyanus L.)، بومي منطقه آذربايجان غربي، است. بدين منظور يك نمونه خاك انتخاب و به طور يكنواختي با غلظت هاي مختلف سرب (0، 250، 500 و 1000 ميلي گرم بر كيلوگرم خاك) آلوده شد. سپس گياهان در گلدان هاي حاوي خاك آلوده كشت شدند. اين پژوهش در شرايط گلخانه اي در قالب طرح بلوك هاي كاملاً تصادفي و در سه تكرار انجام شد. در پايان دوره رشد، عملكرد ماده خشك ريشه و شاخساره و غلظت سرب در ريشه و شاخساره گياهان اندازه گيري شد. همچنين، عملكرد نسبي (RY) ريشه و شاخساره، سرب تثبيت شده در ريشه (MS)، سرب استخراج شده توسط شاخساره (ME)، فاكتورهاي تغليظ زيستي سرب (BCF و mBCF)، فاكتور اندوزش زيستي (mBAF) و فاكتور انتقال گياهي (TF)، محاسبه شد. نتايج نشان داد با افزايش آلودگي سربي خاك، عملكرد ريشه و شاخساره و بردباري گياهان كاهش يافت، در حالي كه غلظت سرب ريشه و شاخساره، سرب تثبيت شده در ريشه و سرب استخراج شده توسط شاخساره گياهان، افزايش يافت. ميان شاخص بردباري گياهان تفاوت معني داري (P > 0.05) وجود نداشت. در اين مطالعه، بيش ترين اندوزش سرب در ريشه، در خار پنبه (ميانگين MS،BCF و mBCF به ترتيب µg pot-1 27، 102/0 و 6/09) و بيش ترين اندوزش سرب در شاخساره، در خار پنبه (ميانگين ME،BCF و mBCF به ترتيب µg pot-1 45، 066/0 و 3/79) و گل گندم (ميانگين ME و BCF به ترتيب µg pot-1 43، 061/0 و 3/64) مشاهده شد. بنابراين خار پنبه و گل گندم با داشتن زيست توده بالا در شرايط طبيعي، مي توانند در پالايش خاك هاي آلوده به سرب، به ويژه در سطوح پايين آلودگي، موثر باشند.
چكيده لاتين :
The objective of this study was to evaluate the Pb tolerance, potential for accumulation and remediation of Pb of Hyoscyamus (Hyoscyamus niger L.), Onopordum (Onopordum acanthium L.) and Centaurea (Centaurea cyanus L.), native to Western Azerbaijan region. For this purpose, a soil was selected and spiked uniformly with different concentrations of Pb (0, 250, 500 and 1000 mg Pb kg-1 soil). Then plants were grown in pots containing the contaminated soil. This study was carried out under greenhouse condition as a randomized complete block design and in three replications. At the end of growth period, dry matter yields of root and shoot and Pb concentration in the root and shoot of plants, were measured. Also, the relative yields (RY) of root and shoot, stabilized Pb in roots (MS), extracted Pb by shoots (ME), bioconcentration factors (BCF and mBCF), modified bioaccumulation factor (mBAF) and translocation factor (TF), were calculated. Results indicated that with increasing soil Pb contamination, yields of root and shoot and tolerance of plants decreased, while shoot and root Pb concentration, stabilized Pb in roots and extracted Pb by shoots increased. There was no significant difference (P > 0.05) among tolerance index (RY) of plants. In this study, maximum Pb accumulation was recorded in root of Onopordum (average of MS, BCF and mBCF 27 µg pot-1, 0.102 and 6.09 respectively) and maximum accumulation of Pb in shoot was observed for Onopordum (average of ME, BCF and mBCF 45 µg pot-1, 0.066 and 3.79 respectively) and Centaurea (average of ME, BCF and mBCF, 43 µg pot-1, 0.061 and 3.64 respectively). Therefore, Onopordum and Centaurea with a high biomass in native condition, might be effective in remediation of Pb contaminated soils, especially, in low levels of contamination.
