برآورد ظرفيت برد تغذيه اي زيستگاه هاي خشك ايران مركزي براي جبير (مطالعه موردي: پناهگاه حيات وحش دره انجير)

Estimation of feeding carrying capacity of dry habitats for Chinkara (Gazella bennettii shikarii) in central Iran (Case study: Darreh-Anjir Wildlife Refuge)

در اين مطالعه، ظرفيت برد تغذيه اي زيستگاه جبير ((Gazella bennettii shikarii Groves، 1993)در يكي از خشك ترين مناطق حوزه انتشار گونه در ناحيه ايران مركزي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور ابتدا به تعيين دوره بحراني و مدت (طول) آن در پناهگاه حيات وحش دره انجير پرداخته شد. پس از آن با توجه به ارجحيت غذايي گونه ها در فصل بحراني، ميزان توليد با استفاده از روش نمونه برداري مضاعف در محدوده زيستگاه هاي مطلوب جبير برآورد گرديد. در ادامه با لحاظ يكي از پارامترهاي حد مجاز بهره برداري يا ارزش رجحاني براي هر گونه گياهي، ميزان علوفه قابل دسترس برآورد گرديد و بعد از كم كردن سهم رقيب ها و تعيين نياز روزانه جبير، ظرفيت برد تغذيه اي زيستگاه جبير در منطقه برآورد شد. نتايج نشان داد در سال مطالعه، پناهگاه حيات وحش دره انجير ظرفيت 626 راس جبير را دارد. به عبارتي ديگر حداكثر تراكم جبير در منطقه مورد مطالعه مي تواند 2/34 راس جبير در يكصد هكتار باشد. اگرچه با توجه به كاهش جدي جمعيت جبير منطقه به دليل شكار بي رويه، در حال حاضر منابع غذايي در دسترس در فصل بحراني، محدودكننده رشد جمعيت فعلي گونه نيست، اما با توجه به برآورد نقطه اي تراكم جبير مي توان دره انجير را يكي از خشك ترين زيستگاه هاي حوزه انتشار اين گونه در دنيا قلمداد نمود. همچنين بر اساس نتايح بدست آمده گونه رمس (Hammada salicornica) بالاترين سهم را در تامين نياز غذايي جبير در منطقه برعهده داشته و پيشگيري از چراي شتر در پناهگاه در تمام فصول، براي حفظ ميزان توليد اين گونه گياهي مورد پيشنهاد است.

A study conducted to determine feeding carrying capacity of Chinkara (Gazella bennettii shikarii Groves, 1993) habitat in one of the driest areas of its distribution range in central Iran. First, we determined the term of critical season in Drarreh-Anjir Wildlife Refuge. Then, considering to species food preferences in critical season, the amount of production was estimated in suitable habitat using double sampling method. Next, we used allowable measure of exploitation or preference values of every species to estimate the amount of accessible forage in the area. Finally, the feeding carrying capacity of chinkara habitat was estimated by subtracting of competitors proportion and determining of daily requirement of chinkara in the area. The results showed the capacity of the Darreh-Anjir Wildlife Refuge is 626 chinkaras in the study year. In fact, the overall density of chinkara in the study area can be 2.34 heads in a hundred ha. However, the accessible foods in critical season did not limit the species population growth now, because irregular poaching reduced the numbers of chinkara in the study seriously. Considering to the point estimation of chinkara density, Darreh-Anjir area is one of the driest habitats of the species in the world. Based on the results, the Hammada salicornica is the maximum available species in chinkara menu in the study area. So, prevention of Camel grazing for keeping the potential of this species production was suggested in the refuge in all season.