عنوان مقاله :
شيمي كروميت، رهيافتي به منشأ توده اولترامافيكي شمال خاور حاجيآباد، استان هرمزگان
عنوان به زبان ديگر :
Chromite chemistry as an approach to the origin of the north-east of Hadji Abad ultramafic massif, Hormozgan province
پديد آورندگان :
سلطانينژاد، مجتبي دانشگاه شهيد باهنر كرمان - گروه زمينشناسي , احمدي‌پور، حميد دانشگاه شهيد باهنر كرمان - گروه زمينشناسي , عباس مراديان، عباس دانشگاه شهيد باهنر كرمان - گروه زمينشناسي , زابلي سروتمين، بهنام دانشگاه بيرجند - گروه زمينشناسي
كليدواژه :
اولترامافيك , كروميت , كروميتيت , منطقه بالاي فرورانش , حاجيآباد هرمزگان
چكيده فارسي :
مجموعه اولترامافيك حاجيآباد در شمال استان هرمزگان، جزيي از نوار آميزه رنگين ارزوييه- دولت‌آباد است و در لبه شمالي راندگي زاگرس جاي دارد. اين مجموعه شامل هارزبورژيت، لرزوليت، دونيت و كروميتيت است و هارزبورژيتها، بيشترين حجم سنگ ها را به خود اختصاص داده‌اند. شواهدي همچون مرزهاي منحني، كشيدگي كروم‌اسپينل ها و پيروكسن ها، شواهد ذوب نامتجانس ارتوپيروكسن و وجود تيغه هاي جدايشي كلينوپيروكسن، نشان مي‌دهد كه سنگهاي اين مجموعه، ابتدا دگرشكلي هاي دماي بالاي گوشته بالايي را تحمل كرده و سپس در پوسته جايگزين شده‌اند. در همه واحدهاي سنگي مجموعه مي‌توان كاني كروميت را به مقادير و اشكال مختلف ديد. در هارزبورژيتها و لرزوليتها، بلورهاي قهوه‌اي و پراكنده كروميت، يا به شكل منفرد و شكل‌دار ديده مي‌شوند و يا بهصورت بي‌شكل و ميان‌دانه‌اي در ميان كاني‌هاي ديگر هستند. در دونيتها نيز اين كاني بهصورت بلورهاي شكل‌دار تا نيمه‌شكل‌دار سياه رنگ و به‌طور پراكنده درون اليوينها يا در مرز آنها متبلور شده‌اند. در كروميتيت هاي پرعيار منطقه، بلورهاي درشت، شكل‌دار و سياه رنگ كروميت، بافت هاي انباشتي دارند؛ مرز آنها بيشتر صاف است و مرز اتصال سه گانه دارند؛ اما در كروميتيتهاي كم‌عيار، كروميت ها، پراكنده و شكل‌دار هستند و در يك زمينه سيليكاتي قرار گرفتهاند. بررسي شيمي بلورهاي كروميت در سنگهاي منطقه نشان مي‌دهد كه در اين بلورها، بيشترين مقدار Cr# به كروميتهاي موجود در كروميتيت هاي پر عيار (80-84) و كمترين مقدار آن نيز به انواع موجود در لرزوليتها (45-52) تعلق دارد. استفاده از نمودارهاي تشخيص محيط زمين‌ساختي، نشان مي‌دهد كه تركيب شيميايي كروميتهاي پراكنده موجود در هارزبورژيتها و لرزوليت هاي مجموعه حاجيآباد، به انواع موجود در پريدوتيتهاي گوشته‌اي منطقه بالاي فرورانش شباهت دارد و سنگهاي ميزبان، به عنوان بخشي از افيوليت هاي وابسته به اين محيط، دچار 15 تا 20 درصد ذوب بخشي شده‌اند. كروميت هاي پراكنده موجود در دونيتها و كروميتيت هاي منطقه نيز در همين محيط زمين‌ساختي و در اثر تبلور مذابهاي بونينيتي به وجود آمده‌اند. اين شواهد بيانگر آن است كه احتمالاً پريدوتيتهاي حاجيآباد و آميزه افيوليتي ميزبان، به بخش هايي از گوشته بالايي در بالاي يك منطقه فرورانش، تعلق دارند و تحولات مربوط به اين منطقه، همچون واكنش مذاب - پريدوتيت و ذوب بخشي، در تركيب كاني ها و بافت آنها ثبت شده است.
چكيده لاتين :
The Hadji-Abad ultramafic complex is located at the north of Hormozgan province and represents a part of Orzuieh-Dowlat Abad colouredmelange in the northern edge of Zagros thrust. The complex contains harzburgites, lherzolites, dunites and chromitites. Harzburgite is the dominant rock type. Evidence such as lobateboundaries, elongation of chromianspinels and pyroxenes, evidence for incongruent melting of orthopyroxenes and exsolution lamellae of clinopyroxenes show that the studied peridotites, experienced high temperature deformation in the upper mantle, and then emplaced in the crust. Different amounts and various shapes of chromite grains occur in all of the studied lithological units. In the harzburgites and lherzolites, disseminated brown chromites are seen as either euhedral isolated crystals or anhedral interstitial ones which crystallized between the other minerals. In the dunites, chromites appear as disseminated black euhedral and subhedral crystal grains which formed within or at the boundaries of olivine grains. In the high grade chromitites, the coarse black euhedralchromites show smooth and triple junction boundaries with cumulative textures, while in the low grade types, disseminated euhedralchromites set in a silicate matrix. Chemical analysis of disseminated chromites in the studied rocks show that maximum amounts of Cr# belong to those exist in the high grade chromitites (80-84) and the minimum are for those in the lherzolites (45-52). Tectonic discrimination diagrams reveal that chemical compositions of chrome spinels from the harzburgites and lherzolites are similar to those exist in the suprasubduction zone mantle peridotites. The host rocks as a part of ophiolites in this environment, suffered 15 to 20% partial melting. Disseminated chrome spinels from the dunite and also the chromitites have been crystallized from boninitic type melts in the same tectonic setting. These evidence show that probably, Hadji-Abad peridotites and their host ophiolitemelange belong to suprasubduction zone upper mantle and the evolutions related to this environment such as melt-peridotite reaction and partial melting have been recorded in their mineral chemistry and textures.
