عنوان مقاله :
كانه زايي و مطالعات ميانبارهاي سيال و ايزوتوپ گوگرد در كانسار شكربيگ، جنوب باختر مهاباد، پهنه سنندج - سيرجان
عنوان به زبان ديگر :
Ore mineralization and fluid inclusion and sulfur isotope studies on the Shekarbeig deposit, southwest Mahabad, Sanandaj–Sirjan Zone
پديد آورندگان :
بهاروندي، اعظم دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران - گروه زمين‌شناسي , لطفي، محمد دانشگاه آزاد اسلامي تهران شمال - گروه زمين‌شناسي , جعفري، محمدرضا دانشگاه آزاد اسلامي تهران شمال - گروه زمين‌شناسي , مجيد قادري، مجيد دانشگاه تربيت مدرس تهران - گروه زمين‌شناسي , تاج‌الدين، حسينعلي دانشگاه تربيت مدرس تهران - گروه زمين‌شناسي
كليدواژه :
باريت , ماسيوسولفيد , ميانبار سيال , ايزوتوپ گوگرد , پروتروزوييك پسين , شكربيگ , كانسار شكربيگ جنوب باختر مهاباد , پهنه سنندج - سيرجان
چكيده فارسي :
كانسار باريت شكربيگ در 46 كيلومتري جنوب باختر مهاباد، در شمال باختر پهنه سنندج - سيرجان جاي دارد. واحدهاي سنگي رخنمون يافته در محدوده شكربيگ، مجموعه اي از سنگ هاي آتشفشاني- رسوبي دگرگون شده به سن پروتروزوييك پسين، معادل سازند كهر هستند. ماده معدني اصلي، به‌صورت عدسي هاي باريت چينه سان در سه افق همراه با كانه‌هاي سولفيدي است كه به صورت توده‌اي و يا نوارهاي موازي درون توف هاي ريوليتي دگرگون شده (متاتوف) قرار دارد. كمرپايين كانسار از فيليت و اسليت تشكيل شده و توسط رگه و رگچه هاي سيليسي و باريتي سولفيددار (پهنه استرينگر) قطع شده است. كاني‌هاي اوليه در اين كانه‌زايي بيشتر باريت، پيريت، ماركاسيت، كالكوپيريت و تا حدودي بورنيت و كاني‌هاي ثانويه بيشتر كالكوسيت، كووليت، مالاكيت، سيدريت، گوتيت، هماتيت و هيدروكسيدهاي آهن است. كاني‌هاي باطله نيز شامل كوارتز، سريسيت، كلسيت، دولوميت، فلدسپار و كلريت است. كانسار شكربيگ از ديد كانه هاي فلزي گوناگوني چنداني ندارد و تنها شامل پيريت و كالكوپيريت است. ميانبار هاي سيال موجود در كانسار شكربيگ از ديد نوع به‌طور كلي شامل دوفازي مايع- گاز (LV)، تك‌فازي گاز و تك‌فازي مايع است و نوع دوفازي مايع- گاز (LV) فاز چيره در هر دو بخش استرينگر و چينه‌سان است. داده هاي ايزوتوپ گوگرد، سيال اصلي مسئول كانه‌زايي در كانه‌زايي شكربيگ را آب دريا نشان داده است؛ بدين صورت كه احياي كامل سولفات آب دريا به عنوان سيال اصلي مسئول كانه‌زايي و نرخ سرعت آميختگي محلول گرمابي با آب‌هاي سرد در بخش‌هاي ژرف حوضه، سبب نهشت سولفيدها با محدوده وسيع در پهنه استرينگر و چينه‌سان شده است. از سوي ديگر احياي جزيي سولفات آب دريا، گوگرد مورد نياز براي نهشت باريت را فراهم آورده است. شواهد زمين‌شناسي، ارزيابي، سنگ‌چينه‌نگاري، شكل كانه‌زايي و نتايج حاصل از مطالعات ميانبارهاي سيال و ايزوتوپ گوگرد در نمونه هاي موجود در كانسار شكربيگ، نشان‌دهنده منشأ گرفتن سيال‌هاي گرمابي با شوري كم و دماي متوسط از آب دريا، چرخش و حركت رو به بالاي آن در اثر گرم شدن توسط يك منبع گرمايي (احتمالاً توده هاي نفوذي نيمه‌عميق) و در پايان سرد شدن و نهشته شدن سيال‌ها به‌صورت سولفات و سولفيد روي بستر دريا در اثر آميختگي با آب دريا مشابه با كانسارهاي سولفيد توده‌اي نوع كوروكو است.
چكيده لاتين :
Shekarbeig barite deposit is located 46 km southwest of Mahabad in northwestern part of the Sanandaj-Sirjan zone. The outcropped rock units in the area are Late Protrozoic metamorphosed volcano-sedimentary rocks, equivalent to Kahar Formation. The main ore mineral occurs as stratiform barite lenses in three horizons accompanied by sulfide minerals as massive and/or parallel bands within metamorphosed rhyolitic tuffs (metatuff). The deposit footwall is composed of phyllite and slate crosscut by silicic and sulfide-bearing barite veins and veinlets (stringer zone). Primary minerals in the ore are mainly barite, pyrite, marcasite, chalcopyrite and bornite and secondary minerals are chalcocite, covellite, malachite, siderite, goethite, hematite and other iron hydroxides. Gangue minerals include quartz, sericite, calcite, dolomite, feldspar and chlorite. In terms of metallic ores, the Shekarbeig deposit does not vary much having only pyrite and chalcopyrite. Types of fluid inclusions in the Shekarbeig deposit are two-phase liquid-vapour (LV), mono-phase vapour and mono-phase liquid; two-phase liquid-vapour being the dominant type in both stringer and stratiform parts. Sulfur isotope data indicate that seawater was the main mineralizing fluid for Shekarbeig mineralization. These data suggest that complete reduction of recent seawater sulfate and the rate of mixing of hydrothermal solution with cold waters in deep parts of the basin may result in precipitation of large amount of sulfides in the stringer and stratifrom zones. On the other hand, partial reduction of recent seawater sulfates provided required sulfur for the deposition of barite. Geological evidence, evaluation, lithostratigraphy, mineralization geometry and the results of fluid inclusion and sulfur isotope studies for samples from the Shekarbeig deposit indicate derivation of the hydrothermal fluids of low salinity and moderate temperature from seawater and circulation and upward movement by a heating source (probably subvolcanic intrusions) and finally cooling and deposition of the fluids as sulfate and sulfide on the sea floor due to mixing with seawater, similar to massive sulfide Kuroko-type deposits.
