كاني شناسي، ژئوشيمي و فرايندهاي تشكيل كانسنگ غيرسولفيدي برونزاد كانسار روي - سرب نوع رسوبي - بروندمي (SEDEX) آب باغ در پهنه سنندج - سيرجان

Mineralogy, geochemistry and genetic processes of supergene non-sulphide ore of the Ab-Bagh Sedimentary-Exhalative (SEDEX-type) Zn-Pb deposit, Sanandaj-Sirjan zone

كانه زايي روي - سرب آب باغ در بخش مياني پهنه سنندج - سيرجان و منتهي اليه جنوب  خاوري  كمربند فلززايي ملاير- اصفهان، در توالي رسوبي آواري - كربناته ژوراسيك بالايي - كرتاسه زيرين و كربناته كرتاسه زيرين در دو افق كانه زايي با جايگاه چينه اي متفاوت تشكيل شده است. افق 1 كانه‌زايي روي - سرب با سنگ ميزبان شيل و سيلتسنگ  سياه داراي مواد آلي با سن ژوراسيك بالايي- كرتاسه زيرين به شكل گوه اي كشيده، در مجاورت گسل هم‌زمان با رسوب‌گذاري رخ داده است. افق 2 كانه زايي سرب و روي كانسار آب باغ با سنگ  ميزبان آهكي به سن كرتاسه زيرين به‌صورت همروند با سنگ ميزبان و به شكل لايه اي تشكيل شده است. فرايندهاي ثانويه موجب گسترش كانسنگ برونزاد در بخش هاي نزديك به سطح در هر دو افق شده است. بر پايه زمين شناسي، كاني شناسي و ژئوشيمي، كانسنگ غيرسولفيدي كانسار آب باغ به دو نوع «كانسنگ سرخ» و «كانسنگ سفيد» قابل تقسيم است. كانسنگ سفيد در بخش هاي بالايي كانسنگ سولفيدي اوليه و به صورت جانشيني بخش هاي كربناته سنگ ميزبان با عيار بالاي روي و عيار پايين آهن و سرب و كانسنگ نوع سرخ به صورت جانشيني مستقيم كانسنگ سولفيدي اوليه با عيار پايين روي، عيار بالاي آهن و عيار متوسط سرب و آرسنيك در مقايسه با كانسنگ سفيد، تشكيل شده اند. كاني‌شناسي كانسنگ برونزاد، شامل اسميت زونيت، هيدروزينسيت، سروزيت، رس هاي غني از روي، گرينوكيت، كووليت و اكسيدهاي آهن و منگنز است. بخش غيرسولفيدي كانسار آب‌باغ در طول هوازدگي طولاني‌مدت بخش سولفيدي كانه زايي رسوبي- بروندمي (SEDEX) اوليه، در اثر اكسايش و انحلال پيريت، اسفالريت و گالن تشكيل شده است. اكسايش كاني هاي سولفيدي، خنثي سازي اسيد و تشكيل كاني هاي كربناتي روي به‌عنوان فرايندهاي اصلي ژئوشيميايي مؤثر در تشكيل كانسنگ برونزاد در اين كانسار شناخته‌ شده‌اند. الگوي عناصر كمياب خاكي كانسنگ برونزاد نوع سفيد و نوع سرخ متفاوت است؛ بهگونه اي كه در كانسنگ نوع سفيد الگوي عناصر كمياب مشابه سنگ ميزبان و در نوع سرخ مشابه كانسنگ سولفيدي است. مقايسه فرايندهاي مؤثر در تشكيل كانسنگ هوازده برونزاد كانسار آب باغ با ديگر كانسارهاي غيرسولفيدي برونزاد در ايران؛ همانند كانسارهاي مهدي آباد، چاه تلخ، مجموعه ايرانكوه و معادن غيرسولفيدي كوهبنان- بهاباد، نشان از همانندي كانسار آب باغ با كانسارهاي كلاه دروازه، از مجموعه معادن ايرانكوه و مهدي آباد يزد است. همچنين، بخش برونزاد كانسار آب باغ از ديد ويژگيهاي كاني شناسي و انواع كانسنگ برونزاد، قابل مقايسه با كانسارهاي غيرسولفيدي مراكش است.

The Ab-Bagh Zn-Pb deposit is located in the central part of the Sanandaj-Sirjan zone (SSZ) and at the southeastern part of the Malayer-Esfahan metallogenic belt. This deposit is hosted by Upper Jurassic-Lower Cretaceous sedimentary sequence. Zinc and lead mineralization occurred within two horizons. The ore horizon 1 is hosted by Late Jurassic-Early Cretaceous black shale and siltstone. The ore body displays a wedge-like shape and is located close to syn-sedimentary fault. The ore horizon 2 occurs in lower Cretaceous carbonates and includes a massive ore facies that is concordant with host rock layering. It is also underlain by a stockwork facies. Weathering processes led to a supergene ore stage at Ab-Bagh deposit in parts toward the surface. Based on geology, mineralogy and geochemistry, two types of non-sulfide ore were distinguished: the white ore and the red ore. The white ore is a wall-rock replacement mineralization that contains high Zn, low Fe and a very low concentration of Pb. To the opposite, the red ore formed after the direct replacement of sulfide protore and it typically contains low Zn, high Fe and medium Pb± As concentrations. Supergene ore consists of smithsonite and hydrozincite. Minor cerussite, Zn-rich clays, greenockite, covellite and Fe-Mn oxides were also identified. The supergene part of the Ab-Bagh deposit formed as a consequence of long time weathering of a SEDEX-type sulfide protore. Oxidation of sulfide minerals (mainly pyrite and sphalerite), carbonate buffering reactions and precipitation of secondary Zn-bearing minerals are the main geochemical process involved. The REE patterns of the white non-sulfide ore are similar to that recorded in the host rocks but REE patterns of red ore, is similar to sulfide ore. The comparison with other major non-sulfide Iranian deposits suggests that Ab-Bagh deposit is very similar to Kolahdarvazeh and Mehdiabad deposits; it also shows lots of similarities with other worldwide examples (e.g. Moroccan non-sulfide ore deposits).