ژئوشيمي ماسه سنگ هاي سازند رازك، جنوب خاور حوضه رسوبي زاگرس: كاربرد در تعيين جايگاه زمين ساختي، سنگ مادر و هوازدگي ديرينه

Geochemistry of the Razak Formation sandstones, southeastern Zagros sedimentary basin: implications for tectonic setting, parent rocks and palaeoweathering

در اين پژوهش ماسه‌سنگ هاي سازند رازك در رخنمون هاي فينو و هندون و ميدان سرخون در شمال منطقه بندرعباس، از ديد سنگ‌نگاري و ژئوشيميايي به منظور مطالعه خاستگاه در تعيين جايگاه زمين ساختي، بررسي سنگ مادر و هوازدگي ديرينه مطالعه و همچنين با ماسه‌سنگ هاي اهواز از سازند آسماري مقايسه شده‌اند. نهشته هاي سازند رازك بيشتر شامل مارن، ماسه‌سنگ، كنگلومرا و سنگ‌آهك ماسه اي است. نتايج حاصل از بررسي  ژئوشيميايي عناصر اصلي و فرعي نشان از رسوب گذاري اين سازند در حاشيه فعال قاره اي دارد. تحليل خاستگاه سنگ هاي سيليسي آواري سازند رازك نشان‌دهنده سنگ هاي مادر از جنس آذرين مافيك و حدواسط، سنگ هاي دگرگوني درجه پايين تا بالا و سنگ هاي رسوبي براي اين سازند است. بررسي انديس هوازدگي شيميايي نيز نشان داد كه رسوبات در ناحيه منشأ دچار هوازدگي متوسط شده اند كه بيانگر آب‌وهواي خشك در ناحيه منشأ است. به نظر مي رسد رسوبات سازند رازك حاصل فرسايش مخلوطي از سنگ هاي آذرين- افيوليتي پوسته اقيانوسي نوتتيس، سنگ هاي دگرگوني و ديگر توالي هاي رسوبي نهشته شده در حوضه رسوبي زاگرس در طي تكامل حوضه پيش‌بومي بوده است. تغيير ستبراي گوه اي سازند رازك از مناطق بالادست حوضه رسوبي زاگرس به سوي نواحي پايين دست و در پايان محو شدن آن در بخش فارس ساحلي و حضور كنگلومراي پلي‌ميكتيك، ماسه‌سنگ هاي دانه‌درشت و غني از خرده‌سنگ از ديگر شواهد منشأ گرفتن سازند رازك از پهنه رورانده زاگرس هستند.

In this study, the sandstones of the Razak Formation at the Finu and Hanudun outcrops and at Sarkhun Field north of Bandar-Abbas have been investigated by petrography and geochemistry analyses to discriminate provenance for determination of tectonic setting, parent rock and palaeoweathering and for comparison with the Ahwaz Sandstone of Asmari Formation. The Razak Formation mainly consists of marl, sandstone, conglomerate and sandy limestone. The results of geochemical investigation of major and trace elements indicated that the sedimentation of the Razak Formation took place in an active continental margin. Provenance analysis shows that the siliciclastic sediments of the Razak Formation were largely derived from mafic and intermediate igneous, low- to high-grade metamorphic and sedimentary rocks. Chemical weathering indices suggested that their source area underwent a moderate degree of chemical weathering in an arid climate. It seems that the sediments of the Razak Formation are results of erosion from a mixture of ophiolitic-igneous rocks belonging to the Neo-Tethys oceanic crust, metamorphic rocks and other sedimentary strata deposited in Zagros sedimentary basin during foreland basin evolution. Wedge thickness of the Razak Formation changes from the hinterland thrust basin towards the Zagros trough and ridge basin and finally disappears in the coastal Fars region. The presence of polymictic conglomerate and coarse-grained sandstone with abundant rock fragments could be considered as additional evidence for the source of Razak Formation from the Zagros imbricated zone.