پديد آورندگان :
مقدسي، جواد دانشگاه پيام نور تهران - گروه زمين شناسي , يزدي، جواد دانشگاه پيام نور تهران - گروه زمين شناسي , نامدار محمدي، طاهره دانشگاه پيام نور تهران - گروه زمين شناسي
كليدواژه :
كانسار آهن , كاني‌سازي اسكارن , زمين‌شيمي زرند , مگنتيت , گرانيتوييد سيريز
چكيده فارسي :
كانسار آهن سيريز در فاصله 75 كيلومتري شمال باختري شهرستان زرند (استان كرمان)، در پهنه ايران مركزي جاي گرفته است. كاني‌سازي آهن بيشتر به شكل توده‌هاي نامنظم، عدسي‌ها و رگه‌هايي در واحدهاي آهكي- دولوميتي دگرگون‌شده پالئوزوييك (سازند كوهبنان) و درون اسكارن‌هاي تشكيل شده در همبري توده نفوذي گرانيتوييد سيريز يافت ميشود. كانسار آهن سيريز تركيب كاني‌شناختي ساده‌اي دارد. مگنتيت، پيريت، كالكوپيريت، هماتيت و هيدروكسيدهاي آهن مهم‌ترين كانه‌هاي موجود در اين كانسار هستند. توده نفوذي گرانيتوييد سيريز از ديد سنگ‌شناختي، شامل واحدهاي سنگي مانند كوارتزسينيت، كوارتزمونزونيت، سينيت و سينوگابرو است و ماگماي سازنده آن از نوع كالك آلكالن است. گرانيتوييد سيريز از ديد زمين‌شيميايي در رده گرانيتوييدهاي نوع A با منشأ گوشته‌اي (زيررده A1) قرار ميگيرد. با توجه به ويژگي‌هاي سنگ‌شناختي و كاني‌شناختي، اسكارن سيريز متشكل از گرانيتوييد سيريز به عنوان موتور گرمايي و منشأ كاني‌سازي، پهنه اسكارني، كانسنگ آهن مگنتيتي توده‌اي و رگه‌اي، و سنگ‌آهك‌هاي دولوميتي دگرگون شده (مرمر) است. با نفوذ توده گرانيتوييد سيريز، سنگهاي ميزبان آهكي- دولوميتي سازند كوهبنان دستخوش دگرگوني همبري شده‌اند و مرمرهاي بيشتر آهكي با بافت گرانوبلاستيك تشكيل شده‌اند. در اين مرحله، مجموعه پاراژنزي در سنگ‌آهك‌هاي خالص بيشتر شامل گارنت - ولاستونيت - مرمر (كلسيت) است. در حالي كه در سنگ‌آهك‌هاي دولوميتي شامل گارنت - كلينوپيروكسن - فلوگوپيت است. كاني‌هاي سيليكات كلسيم (- منيزيم) تشكيل شده در اين مرحله بيشتر بدون آب هستند و با كاني‌سازي آهن همراه نيستند. با گذشت زمان و سرد شدن توده نفوذي گرانيتوييد سيريز، سامانه گرمابي- ماگمايي دمابالا دستخوش تغيير و به‌تدريج كم‌رمق ميشود. تشكيل كاني‌هاي اپيدوت، ترموليت- اكتينوليت، بيوتيت، مسكوويت، كلريت، تالك، كلسيت و كوارتز در پهنه اسكارني كانسار آهن سيريز مي‌تواند محصول اين مرحله از تكامل توده نفوذي و سامانه گرمابي- ماگمايي باشد. كاني‌سازي آهن بيشتر با مجموعه كاني‌هاي ناشي از واكنش‌هاي پسرونده مرحله اخير همراه است كه نشانگر نهشت فلزات در ارتباط با كاهش دماي سيال كانه‌ساز و آميختگي احتمالي آن با سيالهاي جوي است.
چكيده لاتين :
Siriz iron deposit is located in Central Iran structural zone, 75 km northwest of Zarand, Kerman Province. Iron mineralization occurred mainly as irregular ore bodies, lenses and veins in Paleozoic metamorphosed dolomitic limestone known as Kuhbanan Formation and the skarn units at the contacts of Siriz granitoid pluton. The Siriz iron deposit shows a simple mineralogical composition including magnetite, pyrite, chalcopyrite, hematite and iron hydroxides. The Siriz granitoid pluton is composed of quartz syenite, quartz monzonite, syenite and syenogabbro, with a calc–alkaline origin. Based on geochemical studies and classification, this pluton shows A-type characteristics with A1 subclass, originated from a mantle source. The Siriz skarn mineralization system consists of Siriz granitoid pluton as heat and mineralization source, skarn zone, massive magnetite iron ore lenses and veins, and metamorphosed dolomitic limestone (marble). An advance contact metamorphism between Siriz pluton and the dolomitic limestone of Kuhbanan Formation originated a calcic marble with granoblastic texture with garnet-wollastonitemarble (calcite) assemblage in limestone and garnet-clinopyroxene-phlogopite assemblage in dolomitic limestone. The Ca(-Mg) silicate minerals formed at this stage are mainly anhydrous and are not associated with iron mineralization. The peripheral high temperature magmatic-hydrothermal system changed to lower temperature system during the progressive cooling of the Siriz granitoid pluton,. This stage was recognized by formation of epidote, tremolite–actinolite, biotite, muscovite, chlorite, talc, calcite and quartz mineral assemblage in the Siriz iron deposit skarn unit. The association of iron mineralization and the late retrograde mineral assemblages, suggests that the iron mineralization is probably related to the fluid mixing with cooler meteoric water and decline in ore fluid temperature.
