بررسي تراورتن‌هاي اروميه - دختر شمالي و مقايسه آنها با تراورتن‌هاي سنندج - سيرجان شمالي با استفاده از ايزوتوپ‌هاي پايدار 18O و 13C

Investigations on Northern Urmia-Dokhtar travertines and comparison with north Sanandaj-Sirjan travertines using 18O and 13C stable isotopes

بيشتر نهشته‌هاي تراورتن ايران در كمربندي با امتداد شمال باختري - جنوب خاوري (كمربند اروميه- دختر) از منطقه تبريز تا زاهدان گسترش يافته است. در طول اين نوار فعاليت‌هاي زمين‌ساختي جوان (پليوسن تا حال حاضر) به همراه چشمه‌هاي آبگرم و فعاليت‌هاي آتشفشاني ديده مي‌شود. در اين پژوهش تراورتن‌هاي منطقه آذربايجان شرقي كه در شمال پهنه ساختاري اروميه- دختر جاي گرفتهاند؛ بررسي شدند و با تراورتن‌هاي منطقه كردستان و آذربايجان ‌غربي كه در بخش شمالي پهنه سنندج - سيرجان جاي گرفتهاند؛ مقايسه شدند. با استفاده از مطالعات كاني‌شناختي و ايزوتوپ‌هاي 18O و 13C، نمونه‌هاي هر دو منطقه مورد مطالعه در رده گرمازاد رده‌بندي شدند. تراورتن‌‌هاي شمال پهنه اروميه - دختر از ديد سنگ‌رخساره بيشتر در رده قشرهاي بلورين قرار گرفته‌اند؛ در حالي كه نمونه‌هاي سنندج- سيرجان در سه رده پيزوليت، قشرهاي بلورين و تراورتن‌هاي قلوه‌اي جاي مي‌گيرند. با محاسبه ( CO2 )δ13C، مقدار CO2آزاد شده از آب در زمان ته‌نشست تراورتن به دست آمد و مشخص شد كه CO2موجود در آب چشمه‌‌هاي تراورتن‌ساز، از سيال‌هاي ماگمايي پوسته‌اي منشأ گرفته‌اند. همچنين نتايج تجزيه ايزوتوپ‌هاي پايدار مناطق مطالعاتي با نهشته‌هاي تراورتن كشور تركيه مقايسه شد كه نشان داد چگونگي تشكيل، منشأ CO2و تركيب ايزوتوپي در تراورتن‌هاي هر دو منطقه مشابه است.

Main Travertines of Iran are located in a NW-SE trending belt (Urmia-Dokhtar Belt), extending from Tabriz to Zahedan. Neo-tectonic activities (Plecene to now) with travertine deposits around hot springs and volcanic features can be seen along this belt. In this study, East Azerbaijan travertines (northern of Urmia-Dokhtar structural zone) is investigated and are compared with Kurdistan and West Azerbaijan travertine (northern of Sanandaj-Sirjan structural zone). The studied samples classify in thermogene category, using geochemical, mineralogical and 18O and 13C isotopes studies. Based on facies studies, northern Urmia-Dokhtar travertines fall in oncoid crystalline while Sanandaj-Sirjan travertines show oncoid, crystalline crust and pebbly facies. Using the measured δ13C values of travertine gives the δ13C of the CO2 released from the water during travertine deposition. Source of the CO2 in the water springs was crustal magmatic water. The stable isotope composition of two areas were compared with Turkey travertines and they show similar genesis, CO2 source and isotopic composition.