كليدواژه :
زمين شيمي , دگرساني آرژيليك , توزيع عناصر و فرايندهاي درونزاد , پهنه طارم - هشتجين , زمين شيمي دگرساني آرژيليك
چكيده فارسي :
نفوذ توده هاي آذرين كوارتزمونزوديوريتي به سن اليگوسن به درون ليتيككريستالتوف ها و تراكي‌بازالت هاي ائوسن در منطقه جيزوان (پهنه طارم - هشت جين) سبب رخداد پهنه دگرساني آرژيليك گستردهاي شده است. مطالعات كاني شناختي نشان ميدهند كه اين پهنه دگرساني داراي كاني هاي كائولينيت، كوارتز، اسمكتيت، پيروفيليت، مسكوويت- ايليت، آلونيت، روتيل، كلسيت، فلدسپار، كلريت، هماتيت و گوتيت است. كانه هاي درونزاد درون رگه ها و رگچه هاي سيليسي-كربناته پهنه دگرساني آرژيليك شامل كالكوپيريت، گالن و پيريت هستند كه توسط گوتيت، مالاكيت و آزوريت با منشأ برونزاد همراهي ميشوند. محاسبات تغييرات جرم عناصر با فرض Al به عنوان عنصر شاخص كمتحرك نشان ميدهند كه عناصري مانند Ti، P، Th، Nb، Ta، Y و Zr در طي آرژيليكي شدن ليتيككريستالتوفها دچار شستشو شدهاند. اين رفتار غيرعادي در ارتباط با pH پايين سيالهاي دگرسان كننده، نسبت بالاي آب به سنگ، فراواني يونهاي كمپلكس كننده و سامانه زهكشي مناسب است. الگوي توزيع REEهاي بهنجار شده با كندريت نشاندهنده تفريق و غني شدگي LREEs نسبت به HREEs و رخداد بي هنجاري هاي منفي Eu و Ce در طي آرژيليكي شدن ليتيككريستالتوف ها هستند. بررسي هاي زمين شيميايي آشكار ميكنند كه رخداد بيهنجاري منفي (Ce (0.49-0.92 در ارتباط با تخريب زيركن توسط سيالهاي اكسيدان - اسيدي است. بي هنجاري منفي (Eu (0.23-0.73 وكاهش جرم عناصري مانند Si، Fe، K، Rb، Cs، Sr و Ba در طي گسترش پهنه دگرساني آرژيليك، تخريب كاني هاي پلاژيوكلاز و هورنبلاند توسط سيالهاي گرمابي به شدت اسيدي و فوگاسيته بالاي اكسيژن محيط را نشان ميدهد. ضرايب همبستگي ميان عناصر نشان از نقش كنترل كننده اكسيدهاي منگنز در توزيع و تمركز REEs، Pb، Zn و Cu دارند. شواهد كاني شناختي و زمين شيميايي مانند حضور پيروفيليت، آلونيت و روتيل، غنيشدگي LREEs نسبت به HREEs، مقادير La+Ce+Y پايين، بيهنجاري منفي Ce و همبستگي هاي مثبت قوي ميان LREEs/HREEs) N - LOI و La/Lu) N-P) پيشنهاد ميكنند كه گسترش و تكامل پهنه دگرساني آرژيليك در منطقه جيزوان به فرايندهاي درونزاد وابسته است.
چكيده لاتين :
Intrusion of quartz-monzodioritic igneous bodies of Oligocene age into the Eocene lithic crystal tuffs and trachy-basalts resulted in occurrence of widespread argillic alteration zone in the Jizvan area (Tarom-Hashtjin zone). Mineralogical studies indicate that this alteration zone includes kaolinite, quartz, smectite, pyrophyllite, muscovite-illite, alunite, rutile, calcite, feldspar, chlorite, hematite and goethite minerals. Hypogene ore minerals within the silicic-carbonatic veins and veinlets of argillic alteration zone contain chalcopyrite, galena and pyrite accompanied by goethite, malachite and azurite of supergene origin. Mass changes calculations of elements with assumption of Al as a monitor immobile element indicate that elements such as Ti, P, Th, Nb, Ta, Y and Zr have suffered leaching during argillization of lithic crystal tuffs. This abnormal behaviour is in relation to low pH of altering solutions, high water/rock ratio, abundance of complexing ions and suitable drainage system. The distribution pattern of REEs normalized to chondrite shows differentiation and enrichment of LREEs relative to HREEs and occurrence of negative Eu and Ce anomalies during argillization of lithic crystal tuffs. Geochemical investigations reveal that occurrence of negative Ce anomaly (0.49-0.92) is in relation to the destruction of zircon by acidic-oxidizing fluids. Negative Eu anomaly (0.23-0.73) and mass loss of elements such as Si, Fe, K, Rb, Cs, Sr and Ba indicate destruction of plagioclase and hornblende by strongly acidic hydrothermal fluids and high oxygen fugacity of environment. The correlation coefficients between elements display the controlling role of Mn-oxides in distribution and concentration of REEs, Pb, Zn and Cu. Mineralogical and geochemical evidence such as presence of pyrophyllite, alunite and rutile, enrichment of LREEs relative to HREEs, low values of La+Ce+Y, negative Ce anomaly and strong positive correlations between (LREEs/HREEs)N-LOI and (La/Lu)N-P suggest that the development and evolution of argillic alteration zone in the Jizvan area is affiliated to hypogene processes.
