عنوان مقاله :
پهنه بندي ساختاري و ريخت زمين ساختي كپه داغ خاوري
عنوان به زبان ديگر :
Structural and morphotectonic zonation of the Eastern Kopeh-Dagh
پديد آورندگان :
آقاجري، لطف الله دانشگاه شهيد بهشتي تهران - دانشكده علوم زمين - گروه زمين‌شناسي , علوي، احمد دانشگاه شهيد بهشتي تهران - دانشكده علوم زمين - گروه زمين‌شناسي , قاسمي، محمدرضا سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور تهران - پژوهشكده علوم زمين , كاوسي، محمدعلي شركت ملي نفت ايران
كليدواژه :
كپه‌داغ خاوري , ريخت‌زمين‌ساخت , وارونگي زمين‌ساختي , زيرپهنه ريخت‌زمين‌ساختي
چكيده فارسي :
ويژگي‌هاي گوناگون زمين‌شناختي، ساختاري و ريخت‌شناسي در پهنه كپه‌داغ خاوري در شمال خاور ايران، به شناسايي چندين زيرپهنه ريخت‌زمين‌ساختي انجاميده است كه با گسل‌هاي بزرگ و بنيادي از هم جدا شده‌اند. در اين پژوهش بر پايه داده‌هاي ميداني، نيمرخ‌هاي بازتاب لرزه‌اي، تصاوير ماهواره‌اي و رسم برش هاي ساختاري، بخش‌هاي چين‌خورده در ميان گسل‌هاي بنيادي كه ويژگي‌هاي گوناگوني با هم دارند، به‌عنوان زيرپهنه‌هاي ساختاري شناسايي شده‌اند. اين زيرپهنه‌ها به‌ترتيب از جنوب باختر به شمال خاور به‌نام «هزار مسجد»، «دره‌گز- سرخس» و «پيش‌ژرفاي كپه‌داغ» نام‌گذاري و با گسل‌هاي كشف‌رود، مزدوران و شمال كپه‌داغ در بر گرفته شده‌اند. زيرپهنه‌هاي نام برده از زمان ژوراسيك مياني و همزمان با آغاز گامه كششي در پهنه كپه‌داغ و روي صفحه‌ي توران پديد آمدند. گسل‌هاي در بر گيرنده آنها در آغاز به‌گونه گسل‌هاي كششي بودند كه فروبوم (graben) و نيم‌فروبوم‌هايي (half grabens) را در حوضه نهشتگي ساخته بودند. بيشترين كشش و فرونشيني در زمان ژوراسيك مياني و همزمان با نهشته شدن سازند كشف‌رود رخ داد. نرخ فرونشست متفاوت و پيكربندي پديد آمده در حوضه رسوبي سبب تغيير جانبي سنگ‌رخساره و ستبراي سازند كشف‌رود در جاهاي گوناگون حوضه شد. در پي آغاز بسته شدن اقيانوس تتيس جوان در ميان صفحه‌هاي ايران و عربي در زمان ائوسن پسين، گامه فشارشي در پهنه كپه‌داغ آغاز شد كه سبب وارونگي زمين‌ساختي، كاركرد دوباره گسل‌هاي كششي كهن و تبديل آنها به گسل‌هاي وارون و چين‌خوردگي نهشته‌ها شد.
چكيده لاتين :
Different geological, structural and morphological characteristics of the eastern Kopeh-Dagh Province in NE Iran resulted in identification of several morphotectonic domains separated by major basement faults. Based on various field surveys, seismic reflection data, satellite images and cross-sections construction we introduce the fault-bounded deformed areas with different characteristics as the structural domains. These domains are the Hezar-Masjed, Darreh-Gaz- Sarakhs, and the Kopeh-Dagh foredeep from southwest to northeast, respectively. They are bounded by the Kashafrud, Mozduran, and the North Kopeh-Dagh faults. The domains were formed on the Turan plate since Middle Jurassic times when the extensional phase commenced in the Kopeh-Dagh Province. The bounding faults were initially of normal mechanism which generated grabens and half-grabens within the sedimentary basin. The maximum extension and subsidence in the basin occurred during Middle Jurassic, synchronous with the deposition of the Kashafrud Formation. Differential subsidence and configuration of the basin resulted in lateral lithofacies variations and thickness changes of the Kashafrud Formation throughout the basin. The main compression event in the Kopeh-Dagh Province started following the closure of the Neo-tethys ocean between the Iranian and Arabian plates in the Late Eocene, which caused inversion tectonics and reactivation of pre-existing normal faults as well as folding of sedimentary cover.
