عنوان مقاله :
بررسي منشأ برخي عناصر در رسوبات سطحي استان سمنان و شمال خاوري اصفهان با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره
عنوان به زبان ديگر :
Multivariate statistical method for constrain on the origin of some elements in surface sediments in Semnan province and NE Isfahan province
پديد آورندگان :
مرادي، حامد دانشگاه بوعلي سينا همدان - گروه زمين‌شناسي , محسني، حسن دانشگاه بوعلي سينا همدان - گروه زمين‌شناسي , معيني نجفآبادي، مجيد دانشگاه بوعلي سينا همدان - گروه زمين‌شناسي , بهبهاني، رضا سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور تهران
كليدواژه :
تجزيه عنصري , استان سمنان و ژئوشيمي , شمال خاوري اصفهان (خور و بيابانك) , بررسي منشأ برخي عناصر در رسوبات سطحي
چكيده فارسي :
انتقال رسوب از راه فرايندهاي مختلفي صورت مي‌گيرد و بررسي منشأ آنها اهميت ويژه‌اي دارد. در پژوهش حاضر از رسوبات سطحي منطقه استان سمنان و شمال خاوري اصفهان (خور و بيابانك) براي بررسي و احتمال انتقال توسط باد نمونه‌برداري صورت گرفته است. براي بررسي‌هاي ژئوشيميايي 43 نمونه رسوب سطحي جمع‌آوري شد. نمونه‌ها در آزمايشگاه سازمان زمين‌شناسي به روش (ICP) تجزيه شدند. پس از انچام آزمايش داده‌هاي پرت حذف و براي اطمينان از درستي اين امر، تجزيه مقايسه‌اي ميانگين‌ها (آزمون تي مستقل (Independent – sample T Test)) ميان عناصر مورد مطالعه به كار گرفته شد. براي اطمينان از ارتباط ميان عناصر از تحليل مؤلفه اصلي، تحليل همبستگي (يا ضريب همبستگي)، تحليل خوشه‌اي، تحليل عاملي و جعبه واريمكس استفاده شد. در منطقه استان سمنان عناصر Zn, V, Ti, Sn, Sc ,P, Ni, Mn, Cu, Cr, Co, Cd, Ba, As همبستگي خوبي دارند. قرارگيري اين عناصر در يك گروه فاكتور آماري خاستگاه يكسان آنها را نشان مي‌دهد و در ارتباط با فرايندهاي زمين‌زاد و واحدهاي سنگي رخنمون يافته منطقه مانند آتشفشاني‌هاي متوسط تا بازيك هيالوكلاستيك، آندزيت، بازالت و توف برش در پيرامون منطقه مورد مطالعه است. در منطقه خور و بيابانك عناصر V, Ti, Sn, Sc, Pb, P, Ni, Mn, Cu, Cr, Co, Cd و Zn همبستگي خوبي نشان مي‌دهند كه احتمالاً بيانگر خاستگاه آنها از سنگ‌هاي الترامافيك دگرسان شده پروتروزوييك تا پالئوزوييك پيشين انارك- خور است. وجود عامل‌هاي مثبت در مناطق مورد مطالعه در گروه 1، 3 و 4 رده‌بندي عناصر مي‌تواند تحت تأثير سازندهاي زمين‌شناسي منطقه باشد كه بيشتر نقش عامل زمين‌زا دارد و گروه 3 از يك سو تحت تأثير سازندهاي زمين‌شناسي منطقه و از سوي ديگر تحت تأثير فعاليت‌هاي انساني يا فعاليت‌هاي كشاورزي باشد كه نقش عامل زمين‌زا و انسان‌زا ناميده مي‌شود.
چكيده لاتين :
Sediment transport occurs through various processes, whereby their origin is of great importance. Surface sediments of the Semnan province and NE Isfahan province (Khour and Biabanak) were sampled to examine the possibility of transportation by wind. Hence, 43 samples collected from surficial sediments of the Semnan and Isfahan provinces were analyzed using ICP method in the geochemistry lab of the Geological Survey of Iran. After testing outlier data were excluded from any further processing. To ensure confidence of any possible relation between elements, multiple statistical approach including principal component analysis (Pearson correlation), correlation analysis, cluster analysis, factor analysis and varimax boxes were applied. The results show that the elements including Zn, V, Ti, Sn, Sc, P, Ni, Mn, Cu, Cr, Co, Cd, Ba, represent reasonable correlation for samples of the Semnan province. Coeval existing of Co, Mn and Ni may reflect their geogenic source, particularly from intermediate to basic volcanic rocks exposed around the area. In Khour and Biabanak area, V, Ti, Sn, Sc, Pb, P, Ni, Mn, Cu, Cr, Co, Cd, Zn are closely related, which probably points to their origin from altered ultramafic rocks of the Proterozoic-early Paleozoic exposed around the area. There are positive factors in levels 1, 3 and 4 may be affected by various geological formations exposed around the studied areas. However, combined role of human or agricultural activity are more plausible for level 3 in factor analysis.
