بررسي ژنز تورمالين‌هاي منطقه شربيت (شمال‌شرق اهر - آذربايجان‌شرقي) و رفتار عناصر نادر خاكي در طي فرآيندهاي تشكيل تورمالين

Studying the genesis of tourmaline and behaviour of rare earth elements during formation of tourmaline in Shirbit Area (Northeast Ahar, East Azarbaijan

منطقه مورد مطالعه در مجاورت روستاي شربيت و در فاصله 28 كيلومتري شمال شرق اهر )‌استان آذربايجان‌شرقي( واقع شده است. توده كوارتزمونزونيتي واقع در اين منطقه ميزبان تورمالين‌هاي گرمابي است كه بر مبناي ويژگي‌هاي بافتي بصورت رگه‌اي، برشي، توده‌هاي كوارتز- تورماليني و تورمالين‌هاي پركننده فضاي خالي مشاهده مي‌شوند. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاري و نتايج ريزكاو الكتروني (EPMA)، تورمالين‌ها از نوع دراويت- شورليت (با تمايل بيشتر به سمت دراويت) بوده و در گروه قليايي قرار مي‌گيرند. ويژگي‌هايي مانند نسبت بالاي Mg به Fe، منطقه‌بندي، مقدار F و تمايل به سمت بيروني بردارهاي تهي شدن از قليايي و پروتون‌زدايي، نشانگر تشكيل تورمالين‌ها در شرايط گرمابي مي‌باشند. روند عمومي عناصر نادر خاكي تورمالين‌ها با سنگ درونگير مطابقت دارد، به‌طوريكه كه در اين نمونه‌ها نيز عناصر نادر خاكي سبك نسبت عناصر نادر خاكي سنگين غني‌شدگي نشان مي‌دهند. اين الگو بيانگر كنترل اين عناصر توسط سنگ ميزبان بوده و نشان مي‌دهد كه سيال گرمابي غني از بُر نقش نسبتاَ كم‌تري داشته است.

The Studied area is located in vicinity of the Sherbit village, about 28 km to the northwest of Ahar (in Eastern Azerbaijan province. Quartz monzonite intrusion is the host rock of hydrothermal tourmaline in this area. On the basis of their textural features, the tourmalines can be divided into four groups: 1) tourmaline veins, 2) tourmaline-breccias, 3) massive tourmaline and 4) pore space filling tourmaline. Based on the petrography and electron microprobe analysis studies, tourmalines of Sherbit area are correspond to intermediate schorl-dravite with more tendencies toward dravite composition and have been formed in hydrothermal conditions. According to reasons such as more Mg values compared to Fe, low Al amounts, fine scale zoning, content of fluorine, tendency toward outer side of alkali- and proton-deficient vectors and lack of negative correlation between Fe and Mg. Separated tourmaline from the quartz– tourmaline vein shows a very similar pattern to the quartz monzonite samples, which are characterised by a pattern with depletion in HREEs relative to LREEs. It can be concluded that REE concentrations and patterns of tourmaline from the different studied tourmaline rocks are controlled by the host rock and not by the hydrothermal fluid causing boron metasomatism.