اثر كاربرد چند افزودني بر زمان شروع و ضريب رواناب در شرايط مختلف و شبيه‌ سازي باران

Effect of Application of Several Amendments on Threshold and Coefficient of Runoff in Various Conditions under Rainfall Simulation

برآورد صحيح زمان شروع از رويدادهاي باران و به‌دنبال آن نقطه آغاز فرسايش از مسائل عمده و اساسي مورد توجه در حوزه‌هاي آبخيز كشور است. با توجه به اين‌كه اراضي كشاورزي تسطيح شده و شبكه آبياري و زهكشي منطقه مورد مطالعه در معرض تخريب رواناب‌هاي اراضي شيب‌دار اطراف مي‌باشد، اقدامات آبخيزداري نظير طراحي سازه‌هاي آبي كوچك مقياس، سازه‌هاي كنترل رسوب، اعمال مديريت‌هاي لازم در زمينه‌هاي پوشش گياهي، خاك و بهره‌برداري از اراضي نيازمند آگاهي و برآورد زمان شروع رواناب‌هاي سطحي است. هدف از پژوهش حاضر، تعيين اثر عمليات حفاظت خاك بر زمان شروع رواناب و ضريب رواناب در دشت ارايض استان خوزستان با استفاده از سامانه شبيه ساز باران مي‌باشد. براي اين منظور، از يك سامانه باران‌ساز از نوع پتانسيلي با يك كرت فلزي با مساحت يك مترمربع استفاده شد. تيمارهاي پژوهش شامل خاك طبيعي (شاهد)، پلي‌اكريل‌آميد در دو سطح سه (P3) و شش گرم (P6) بر مترمربع و خاك‌پوش پليمري پارسيان (Pc) بود كه در دو نوع بافت خاك لومي شني و لوم رسي شني، با دو شدت بارندگي 32 و 50 ميلي‌متر بر ساعت، دو شيب 7.5 و 12.5 درصد با سه تكرار انجام شد. براي مقايسه آماري زمان شروع و ضريب رواناب از طرح كرت‌هاي دو بار خرد شده استفاده شد. به‌منظور مقايسه ميانگين تيمارها از روش حداقل تفاوت معني‌دار (LSD) استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميانگين زمان شروع رواناب در تيمار شاهد بيشتر از تيمارهاي پلي‌آكريل‌آميد و پليمر پارسيان مي‌باشد، بدين معني كه رواناب در تيمار شاهد ديرتر شروع مي‌شود. خاك‌پوش‌هاي P6 و Pc تفاوتي با يكديگر در زمان شروع رواناب نداشتند. در خاك‌پوش P3 زمان شروع رواناب زودتر از ساير تيمارها بوده است. ميانگين ضريب رواناب در پوشش‌هاي سطحي متفاوت، نشان داد كه تيمارهاي شاهد، خاك‌پوش P3 ،P6 و Pc اختلاف معني‌داري (در سطح پنج درصد خطا) از نظر ضريب رواناب با هم داشتند.

The major issues that must be addressed in watersheds is correct estimating threshold from the rainfall events. According to the agricultural leveling land and irrigation and drainage network of study area is exposed to sourounding runoff destruction, so watershed management activities such as design of small-scale water structures, sediment control structures, implementing the management actions in vegetation, soil and land utilization is required to understand and estimate surface runoff threshold. The aim of this study was to determine the effect of soil conservation practices on runoff initiation time and runoff coefficient using rainfall simulator in the Arayez plain. For this purpose, a rain simulator with a metal plot that has a square meter area was used. The treatments consisted of natural soil (observed), polyacrylamide at two levels 3 and 6 grams per square meter (P3 and P6, respectively) and Parsian mulch (Pc) that were conducted in sandy clay loam and sandy loam soil with three replications. The rainfall intensities set up to be of 32 and 50 mm per hour in slopes 7.5 and 12.5 percent. For statistical comparison split split plot design was used. Least Significant Difference (LSD) method was used for comparison of means. Results indicated that the mean of runoff initiation time in observed treatment is higher than mulch treatments, it means which runoff begins later in observed treatment. Mulches of P6 and Pc have not significantly differences in runoff initiation time. Runoff initiation time in P3 mulch much earlier began than the other treatments. Also, results revealed that the mean of runoff coefficient in different treatments (observed, P3, P6 and Pc) have a significant differences, and belonged to separate group