ارزيابي وضعيت فعلي بيابان‌‌زايي و اصلاح مدل مدالوس در دشت سگزي اصفهان

Assessment of Present Status of Desertification and Modifying the MEDALUS Model In Segzi Plain of Isfahan

بر طبق تعريف كنفرانس بين المللي مبارزه با بيابان زايي، «پديدة بيابان زايي » عبارت است از تخريب اراضي در نواحي خشك، نيم هخشك، و نيم همرطوبِ خشكِ ناشي از عوامل متعددي چون تغ ييرات اقليمي و فعاليت هاي انساني. اين پديده مد تهاست كه كي مشكل جدّي اقتصادي، اجتماعي، و زيست محيطي در بسياري از كشورها شناخته شده است. روش مدالوس كيي از رو شهاي كاربردي در ارزيابي وضعيت فعلي بيابان زايي و برآورد ريسك آن است. در اين تحقيق، به منظور ارزيابي بيابان زايي و تهية نقشة آن در دشت سگزي )واقع در شرق شهر اصفهان(، مدلي منطقه اي، با اصلاح روش مدالوس، ارائه شده است. درگام اول، بر اساس وضعيت محلي، هفت معيار يكفي، مشتمل بر اقليم، خاك، پوشش گياهي، آب زيرزميني، فرسايش آبي، فرسايش بادي، و مديريت و سياست، براي ارزيابي بيابان زايي، مدنظر قرار گرفت. هر معيار شامل شاخص هاي متعددي است كه آن را به لحاظ يكفي تعريف ميكنند. اين شاخ صها بر اساس ميزان تأثيرشان بر فرايند بيابان زايي كمّي شدند. براي هر شاخص امتيازي بين 100 تا 200 در نظر گرفته شد. امتياز هر معيار با محاسبة ميانگين هندسي امتياز شاخص ها و امتياز وضعيت فعلي بيابان زايي با محاسبة ميانگين هندسي امتيازات هفت معيار اصلي حاصل شد. در پايان، وضعيت فعلي بيابان زايي در چهار كلاس، مشتمل بر خفيف، متوسط، شديد، و بسيار شديد، طبقه بندي و نقشة وضعيت اين پديده با سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. بر اساس اين نتايج، 2 درصد از مساحت منطقه در كلاس بيابان زايي متوسط، 35 درصد در كلاس بيابان زايي شديد، و 63 درصد نيز در كلاس بيابان زايي بسيار شديد قرار دارد. معيار «اقليم » و «مديريت و سياست » از عوامل مهمي هستند كه موجبِ فرايند بيابان زايي در اين منطقه شده اند.

According to the UNCCD definition, “Desertification” is land degradation in arid, semi-aridand dry sub-humid areas resulting from various factors, including climatic variations andhuman activities. It has been recognized as a major economic, social, and environmentalproblem in many countries of the world. The MEDALUS methodology is a practical approachto assess the present status of desertification and evaluate the desertification risk. In this study,a regional model has been developed to desertification assessment and mapping in the SEGZIplain (Eastern Isfahan) based on the MEDALUS methodology. At first step, seven criteriaincluding climate, soil, vegetation cover, ground water, water erosion, wind erosion and policyand management were recognized according to the local condition. Each criterion includedseveral indicators accounting as factor quality determination. These indicators quantified basedon their influences on desertification process. For each indicator a score ranging from 100 to200 were assigned and desertification weighting was finally extracted. The weight of eachfactor and the weight of desertification status was calculated by geometric mean. Ultimately,desertification status was classified in four levels including low, moderate, severe and highsevere. At last the maps of these results was produced by geographical information system.Results showed that 2% of the study area was classified as moderate class, 35% classified assevere and 63% involved high severe class. Climate, policy and management are the mostimportant factors have led to desertification process in this region.