اولويت‌بندي مكاني عمليات كاهش سيل و كنترل فرسايش با استفاده از روش منطق فازي (مطالعة موردي: حوزة آبخيز فورگ)

Spatial Prioritization of Flood Mitigation and Soil Erosion Control Practices Using Fuzzy Logic Approach )Case Study: Foorg Watershed(

امروزه، اجراي عمليات آبخيزداري، عموماً، بر پاية معيار هايي مانند موقعيت استراتژ كي حوزه، اشتياق مردم، فقر، سيل خيزي، فرسايش خاك، و نظاير آن صورت م يگيرد؛ اين موضوع باعث شده در برخي موارد نتايجي معكوس و برخلاف اهداف اوليه حاصل شود. از طرفي، منطق فازي قادر به مديريت محدودة وسيعي از گزينه هاي تصمي مگيري است. تع يين حوزه هايي با توليد رسوب و سي لخيزي بالا و اولوي تبندي اجراي عمليات آبخيزداري، با استفاده از نظريه ها و مهارت هاي منطق فازي، از اهداف اصلي اين تحقيق است. براي اين هدف حوزة آبخيز فورگ، واقع در استان خراسان جنوبي و شهرستان درميان، به مساحت 11137 هكتار، انتخاب شد. با توجه به اينكه حوزة انتخابي، مانند اكثر حوز ه هاي كشور، فاقد ايستگاه باران سنجي، هيدرومتري، و رسوب سنجي است، رفتار هيدرولوژي و فرسايشي حوزه با استفاده از نقشه هاي پايه، عكس هاي هوايي، تكن كيهاي ،GIS بازديد هاي ميداني، و همچنين تحليل هاي آماري بررسي شد. براي كاهش محاسبات با حفظ دقت تحقيق با تحليل عاملي فاكتورهايي كه اهميت بسيار زيادي در سيل خيزي و فرسايش خاك حوزه دارند انتخاب شدند. سپس، امتياز اين عوامل فازي و، در نهايت، اهميت نسبي عوامل محاسبه شد و اولويت مكاني اجراي عمليات آبخيزداري، بر اساس فاكتور هاي سي لخيزي و فرسايش خاك، مشخص گرديد. نتايج نشان داد تلفيق ابزا رهاي GIS و روش هاي منطق فازي با مدل هاي سنّتي دقت محاسبات را به نحو چشمگيري افزايش مي دهد. توصيه مي شود، به منظور كاهش آثار مخرب ناشي از سيل، خش كسالي، فرسايش و تبعات مرتبط، با توجه به تحقيق حاضر، اولويت زماني و مكاني عمليات آبخيزداري مشخص شود تا متناسب با محدوديت هاي مختلف مالي، اجرايي، و زماني عمليات آبخيزداري در مناسب ترين موقعيت انجام گيرد.

Nowadays, watershed management practices are undertaken based on selective criteria and/or a specific purpose such as a decrease in flood risk, soil erosion and the like. In this respect,fuzzy logic has the ability to manage a wide range of options for decision making. This researchaimed to use the fuzzy logic theory to priorities watershed management practices consideringtime and budget constraints in catchments with high sediment production and flood risk. Thisresearch was carried out in the Foorg watershed of Darmian town with an area of 11137 ha. Allparameters related to soil erosion and flood risk were determined using the standard methods.Fuzzy score for each mentioned factor was then determined. Finally watershed managementpractices using the fuzzy theory and GIS were prioritized.