طبقه‌بندي پوشش گياهي و رسته‌بندي آن در ارتباط با عوامل زمين‌شناسي، فيزيوگرافي و خاك (مطالعه موردي: منطقه حفاظت‌شده مانشت ايلام)

Classification of Vegetation and Its Ordination Regaring Geologic, Physiographic and Edaphic Factors (Case Study: Manesht Protected Area, Ilam, Iran

اين پژوهش با هدف مطالعه پوشش گياهي و بررسي تأثير عوامل فيزيوگرافي، خاك و زمين‌شناسي بر روي توزيع و پراكنش جوامع گياهي منطقه مانشت در استان ايلام انجام شده است. جهت بررسي و تعيين گروه‌هاي اكولوژيك 125 قطعه نمونه مربعي شكل با مساحت 400 متر مربع به صورت تصادفي- سيستماتيك در منطقه پياده شد و حضور، عدم حضور و درصد پوشش گونه‌هاي گياهي برداشت گرديد. همچنين به منظور تعيين فاكتورهاي خاك در هر يك از واحدهاي شكل زمين از دو عمق 30-0 و 90-30 سانتيمتري نمونه خاك برداشت شد و پارامترهاي فيزيكي و شيميايي خاك اندازه‌گيري گرديد. با استفاده از آناليز دو طرفه گونه‌هاي معرف (TWINSPAN) پوشش گياهي منطقه طبقه‌بندي شد و سپس جهت بررسي روابط پوشش گياهي با عوامل محيطي و تعيين موثرترين اين عوامل از روش آناليز مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) و آناليز تطبيقي متعارف (‍CCA) استفاده گرديد. با توجه به TWINSPAN، چهار گروه اكولوژيك گياهي تشخيص داده شد كه گروه‌هاي اول و دوم، به ترتيب با 31 و 46 قطعه نمونه، با عناصر رويشي اصلي Quercus barantti، Crataegus pontica وAcer monspessulanum آهك‌دوست‌تر از گروه‌هاي ديگر مي‌باشند كه اغلب گونه‌هاي بالشتكي هستند. با توجه به نتايج PCA، محورهاي اول، دوم و سوم به ترتيب 62/83، 23/45 و 13/72 درصد از واريانس تغييرات پوشش گياهي را توجيه مي‌نمايد. همچنين با توجه به آزمون مونت‌كارلو محور اول و دوم با مقدار ويژه 68/0 و 48/0، به ترتيب 28 و 19 درصد واريانس تغييرات را توجيه مي‌كنند و ضريب همبستگي اين محورها با متغير و گونه‌ها 0/98 است. نتايج حاصل از PCA و CCA نشان دادند كه سازند زمين‌شناسي، مواد آلي و آهك مهم‌ترين عوامل محيطي موثر در توزيع و استقرار گروه‌هاي اكولوژيك در منطقه هستند.

This research aimed at studying the vegetation and investigating the effects of physiographic,edaphic and geological factors upon distribution of plant communities in Manesht district in Ilamprovince. Sampling was done based on plant types and land unit map. The number of samples wasdetermined by Krebs method. In total, 125 square sampling plots of 400 2 m area were selected byrandom systematic method. To determine soil factors, two soil samples (0–30, 30-90 cm deep) werecollected from each land unit and physico-chemical parameters were measured. Using TWINSPAN,vegetation of study area was classified and then PCA and CCA were used to investigate therelationship between vegetation and environmental factors. Based on TWINSPAN, four vegetationgroups were recognized. According to TWINSPAN results, four ecological groups were identifiedthat first and second groups with 31 and 46 sample plots, respectively and by Quercus barantti,Crataegus pontica and Acer monspessulanum, as indicator species, are more calciphiles thananother groups. The first three axes of the PCA accounted for 62.83%, 23.45% and 13.72% of thetotal plant cover variability, respectively. Also based on Mont Carlo analysis, first and second axeswith 0.68 and 0.48 eigenvalue, accounted for 28% and 19% of the variability, respectively and thecorrelation coefficient of axes and species is 0.98. According to PCA and CCA, Formation, organicmatter and lime were the most important factors on establishing of ecological groups.