بررسي روند تغييرات مكاني - زماني شاخص دو متغيره خشكسالي هوا شناسي SPEI در ايران

Investigation of spatiotemporal trend of the bivariate meteorological drought index, SPEI, in Iran

تغيير بارش و دماي ناشي از تغيير اقليم موجب شده است تا شاخص‌هاي تك متغيره خشكسالي نتوانند وضعيت كاهش منابع آبي را نشان دهند. بر اين پايه از شاخص‌هاي چندمتغيره خشكسالي مانند بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده (SPEI) استفاده مي‌شود. به منظور بررسي وضعيت روند تغييرات شدت خشكسالي هواشناسي در پهنه جغرافيايي ايران، داده‌هاي شبكه جهاني SPEI طي دورة آماري 30 ساله استفاده و آزمون‌هاي تشخيص روند و شيب خط سن بر روي سري‌هاي فصلي آنها اجراء و نتايج آنها در محيط GIS پهنه‌بندي شد. نتايج نشان داد در بين فصل‌ها، بيشترين روند رو به خشكي در فصل زمستان مي‌باشد و بيش از 94 درصد مساحت كشور، شيب كاهشي را در سري زماني شاخص خشكسالي نشان مي‌دهند. روند تغييرات اين شيب در غرب و شمال شرق كشور از لحاظ آماري معني‌دار است. در فصل تابستان نيز نيمه شرقي كشور روند رو به خشكي را نشان مي‌دهد ولي در فصل‌هاي بهار و پاييز وضعيت بهتري بر ايران حاكم است و درصد كمي از مساحت كشور روند معني‌دار رو به خشكي را نشان مي‌دهند. به­ طوري كه به ترتيب در فصل بهار و پاييز ، 85 و 91 درصد كشور، از شيب خط روند كمتر و مساوي 2 درصد برخوردارند. نتيجه پاياني بررسي شاخص خشكسالي بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده نشان داد كه در مجموع تغييرات اقليمي در ايران رخ داده است و ايران در سالهاي اخير به سمت دوره هاي خشك‌تر متمايل بوده است.

Declining condition of water resources cannot be shown by single-variable drought indices because of changes in precipitation and temperature due to climate change. Accordingly, multivariate drought indices are considered such as the Standardized Precipitation- Evapotranspiration Index (SPEI). In order to study the trend of changes in the severity of meteorological drought in the geographical zone of Iran, the SPEI global network data was used over a 30-year statistical period, and trend detection test and Sen's slope estimator were performed on their seasonal series. Then, their results were mapped in the GIS and the results showed that the highest drought trend is in the winter between seasons, and more than 94 percent of the country's area shows a declining slope in the drought index time series. The trend of this slope in the west and north-east of the country is statistically significant. Also, the eastern half of the country shows a drought trend in the summer, but a better situation prevailing in Iran in spring and autumn, and a small percentage of the country's area indicates a significant drought trend. So that in the spring and autumn, the slope of the trend line in 85 and 91 percent of the country is less than and equal to 2 percent, respectively. Generally speaking, the result of the Standardized Precipitation-Evapotranspiration Index showed that climatic changes are occurred in Iran and the country is going towards more dry periods in future years.