مطالعه مكان محور بازار سنتي كرمان با رويكرد پديدار شناسي

به واقع هویت یك ملت را باید در آن بخشی از آثار تاریخی و فرهنگ اش جستجو كرد كه دارای معنا و حیات باشد. بازار شهر كرمان كه سابقه ای دیرین دارد، یك نهاد پایا و مداوم است كه همواره در طی بازسازی ها و گسترش شهر در ارتباط با محلات، اهمیت و مركزیت خود را حفظ كرده است. مطالعه ی پیش رو با نگرش مكان محور در ابتدا به دنبال شناخت روابط و كیفیات خاص موجود در بازار كرمان است، كه منجر به زنده و پویا بودن این عنصر شهری را به رغم گذر زمان شده است. این مرحله از پژوهش با نگرشی پدیدار شناسانه و همراه با مطالعات میدانی و مصاحبه صورت پذیرفت. از تطبیق این مشاهدات با نظریات پژوهشگران مؤلف در این موضوع، بازار به عنوان مكانی حائز هویت شناخته شد كه توانایی ایجاد احساس تعلق و خاطره انگیزی را دارا است. همچنین بررسی نتایج مصاحبه های اولیه نشان از میزان بالای رضایت كاربران دائمی داد، كه این حس رضایت از مكان را می توان عاملی برای كوشش كاربران در حفظ مكان (بازار كرمان) و فداكاری برای آن دانست. پس از شناخت كیفیات موجود در بازار كرمان فرضیه این پژوهش بر تأثیر حس مكان بر ایجاد هویت مكان، احساس تعلق و افزایش تعاملات اجتماعی استوار گردید. هدف از این بررسی ها، شناخت آن دسته از عناصر كالبدی موجود در بازار بود كه در ایجاد حس مكان نقش اساسی دارند. روش تحقیق بر اساس روابط متقابل میان متغیرهای مستقل كالبدی و فعالیت های اجتماعی و از آن سو متغیرهای وابسته تصاویر ذهنی، برداشت ها احساسی، اعمال و احساس كاربران تدوین گردیده است. همچنین شیوه پژوهش، تحلیل محتوای معانی و مفاهیم مرتبط بوده و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت كتابخانه ای می باشد. در نهایت برای شناخت عواملی كه منجر به بعد پذیری حس مكان می شوند، تحقیقات میدانی و طرح پرسشنامه صورت پذیرفت و نتایج این تحقیقات با نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد كه عوامل كالبدی از میزان تأثیر گذاری زیادی بر ایجاد حس مكان برخوردار هستند، همچنین پژوهش نشان داد كه به رغم تغییر برخی از فعالیت های بازار و ارزش های اجتماعی همچنان بازار توانسته است در قالب و فرمت اولیه خود به حیات ادامه دهد. در این راستا عوامل كالبدی مؤثری كه منجر به ایجاد حس مكان شده اند، شناسایی شدند. شكل و تناسبات از یك سو و عوامل كالبدی كه منجر به ایجاد محصوریت و قلمرو می شوند، از سوی دیگر مهمترین عوامل ایجاد حس مكان شناخته شدند . از دیگر عوامل كالبدی مؤثر بر ایجاد حس مكان، می توان از نشانه ها و جزئیات معماری و عناصر مؤثر بر آسایش محیطی نام برد.