تاملي در قافيه ي قصايد قطران تبريزي

قافیه ی بدیعی ، آوردن جناس در محل قافیه است كه جزء اختیارات شاعری هم به حساب می آید این جناس معمولاً در بیت اول غزل، قصیده یا مثنوی بكار می رود. اما در قصاید قطران تبریزی، علاوه بر بیت اول ، بیتهای بعدی را هم شامل می شود كه در آنها، جناس قافیه بصورت عمودی است. علاقه ی قطران به این آرایه ی ادبی تا حدی است كه در قصیده ای چهل و یك بیتی، قافیه ی بدیعی را در تمامی ابیات (بجز پنج بیت) اعمال كرده است. این شیوه از قافیه ی بدیعی را ابن یمین هم در قصیده ای بكار برده كه ظاهراً تحت تأثیر قطران بوده است . در مجموع 39% از قصاید قطران ، قافیه ی بدیعی دارد كه 93% از آن ها جناس تام و بقیه جناس مركب است . ناگفته نماند كه قطران اشكالاتی هم در زمینه ی قافیه دارد كه در كنار ابداعات او بسیار ناچیز است.