مطالعة تطبيقي حضرات خمس از ديدگاه قيصري و امام خميني

حضرات خمس ناظر بر درجات و مقامات وجود مطلق و مراتب كلّي هستي است كه محل ظهورات و تجليات حق تعالي ميباشد. به زعم قيصري و امام خميني مراتب وجود، منحصر در پنج حضرت است كه عبارتند از: لاهوت، جبروت، ملكوت، ملك و انسان كامل. از ميان اين حضرات، لاهوت، جزء مراتب ذات بوده و بر مرتبة ذات واحديت اطلاق ميشود. سه مرتبة ديگر نيز از جمله مراتب خارج محسوب ميگردند. همچنين انسان كامل، جامع حضرات پيشين است و از آن تحت عنوان كون جامع ياد ميشود. گونة رويكرد قيصري و امام خميني به موضوعات عرفاني و از جمله حضرات خمس، تحت تأثير سنتي است كه از آن برخاسته اند؛ بدين لحاظ عرفان امام خميني، رنگ و بوي عرفان شيعي دارد. تطبيق آراي قيصري و امام در مواردي؛ نظير مفهوم وجود، اسماء و صفات الهي، مفاتيح غيب، عماء، مراتب ذات حق، مراتب خارج، انسان كامل و نظاير آنها كه همگي داخل در مقولة حضرات خمس هستند، اختلافات مبنايي ايشان را در اين زمينه به خوبي تبيين ميكند. تضارب تأملات عرفاني اين دو عارف برجسته، بهويژه در مسئلة حقيقت محمديه و اضافه شدن حقيقت علويه در عرفان امام، جلوة بيشتري مييابد.