بررسي تطبيقي آرمان شهر اهورايي در متون ديني - تاريخي شرقي و شاهنامه

در شاهنامه، سياوش شاه نيست و پادشاهي ندارد؛ اما در اوستا با عنوان «كوي" (= شاه)»، در گروه پادشاهان كياني قرار دارد: «فروهر پاكدين كي سياوش را مي ستاييم». (يشتها؛ فروردين پشت، بند 132 و زامياديشت فقرة 71) آرزوها و آرمان هاي شاه در انديشه، گفتار و كردار سياوش ديده مي شود و از او شهرياري آرمان خواه مي سازد. شهرياري سياوش، در ارتباط با شهرياران آرماني قرار مي گيرد و او را با خويشكاري ويژه آنها پيوند مي دهد كه ايجاد آرمان شهر آريايي براي تحقق كشور نيك اهورايي و استقرار آسايش، امنيت و شادي است؛ آنجا كه هم قلمرو خدايان هم قهرمانان و نيز نيكبختان است. كاوش در متون ديني - تاريخي زردشتي شرقي نشان مي دهد كه اهورا بهترين پيشوا، جوياي شهرياري نيكي و دادگر ترين شهريار است. او شهريور يكي از ايزدان مينوي را به عنوان شهريار آرماني نماينده خود مي سازد. شهريور در جهان مينوي، نماينده آرمان شهر بهشتي و در زمين نماينده آرمان شهر دنيايي است كه عدالت اهورايي را مستقر مي گرداند. در شهرياري آرماني شهريور، خور و مهر از همكاران او مي باشند كه در آرمان سازي شهرياري، كاركردي ويژه دارند و سرانجام شهريور را در بنا نهادن آن، ياري مي رسانند. شهرياري سياوش همانا نگارهاي از شهريار دلخواه و آرماني اهورامزداست. در پژوهش پيش رو، با بررسي متون مختلف ديني - تاريخي شرقي چون اوستا، مهابهارات، روايت هاي پهلوي، بندهش و شاهنامه فردوسي، انگاره آرمان شهر اهورايي را در آنها پي۔ گيري كرده ايم. بر اساس اين، با تبيين ويژگي هاي آرمان شهر اهورايي مهر در اوستا، آرمان شهر ايندره در مهابهارات، آرمان شهر ورجمكرد جمشيد، آرمان شهر كاووس بر فراز البرزكوه و آرمان شهر گنگ در سياوش، و مقايسه و تطبيق آنها با آرمان شهر سياوش، در پي پاسخ دادن به اين پرسش هستيم كه سياوش چگونه توانسته به عنوان نماينده شخصيت هاي اسطوره اي شهريور، مهر، جمشيد در زمين طرح شود و آرمان شهر او چگونه و با چه معيارهايي جلوه اي از آرمان شهر اهورايي و اسطوره اي به شمار مي آيد. نتيجه پژوهش نشان مي دهد كه شهريور، سرچشمه آرمان شهر، كشور نيك اهورايي، را از اهورا به مهر و سپس به انسان منتقل مي كند و در وجود جمشيد و در نهايت سياوش به وديعه مي گذارد تا در فرجام جهان، بار ديگر شهريور با بازگرداندن انسان به اهورامزدا به دستور اهورا، انجامين پاداش و پادافره را به او بدهد.