فرايند فروپاشي مفهوم «قطعيت»در عناصر رمان‌ پسامدرن؛ مطالعه‌ي موردي: رمانِ كتاب اعتياد

جريان پسامدرنيسم در دهه‌ي 1960 ميلادي، بسياري از رشته‌هاي هنر و علوم انساني، از جمله ادبيات را تحت تأثير قرار مي‌دهد و ادبياتي كه بر اساس شالوده‌ شكني و تفاوت زيبايي‌شناختي، ساختارهاي تكه‌تكه، نسبيت‌گرايي، عدم قطعيت و مركزيت‌زدايي استوار است، به گرايش اصلي نويسندگان و شاعران جهان تبديل مي‌شود. ايهاب حسن عدم قطعيت را به عنوان يكي از ويژگي‌هاي مهم پسامدرنيسم در مقابل قطعيت مدرنيسم قرار مي‌دهد. از نظر وي عدم قطعيت مفهوم پيچيده‌اي‌ست كه مفاهيم گوناگوني همچون ابهام، ناپيوستگي، تكثرگرايي، تصادف، تحريف و... به ترسيم و طرح‌ريزي آن كمك مي‌كنند. عدم قطعيت را مي‌توان در اكثر عناصر رمان پسامدرن مشاهده كرد. از اين رو، در اين مقاله شگردهايي كه نويسنده‌ي پسامدرن با استفاده از آن مفهوم قطعيت را در داستان به چالش مي‌كشد، مورد بررسي قرار مي‌گيرد تا به اين پرسش پاسخ داده شود كه اين شگردها چگونه در رمان كتاب اعتياد اثر شهريار وقفي‌پور عدم قطعيت را به كل داستان تسري مي‌دهند؟ بررسي‌ها نشان مي‌دهد در پنج عنصر اساسي اين داستان؛ يعني روايت، شخصيت، زبان، زمان و مكان و شكل به گونه‌اي آشكار عدم قطعيت وجود دارد و نويسنده با استفاده از شگردهايي همچون روايت‌هاي متعدد و متناقض، تغيير راوي و زاويه‌ي ديد، راويان غير قابل اعتماد، شخصيت‌هاي خنثي، استحاله‌ي شخصيت، زبان‌پريشي، زمان و مكان نامشخص و آميختن ژانرها و سبك‌هاي ادبي خواننده را در موقعيتي ترديدآميز قرار مي‌دهد.از اين‌رو، پراكندگي، چندگانگي، ناپايداري و عدم وحدت، به منظور مخالفت با تماميت‌خواهي و قطعيت،بر كل داستان حاكم مي‌شود و خواننده را از دريافت معنايي واحد باز مي‌دارد.