نقش فضاي باز در معماري خانه هاي سنتي كشورهاي اسلامي

The role of open space in traditional houses of Islamic countries

با نگاهي به تاريخ معماري و مفهوم فضاي باز در معماري بومي مناطق مختلف به راحتي مي توان دريافت كه ميل به طبيعت به صورت ذاتي در وجود انسان نهادينه شده است. اين ميل دروني به سمت طبيعت و در واقع به نوعي حس طبيعت گرايي انسان ، به مرور زمان و با توجه به شرايط اقليمي، فرهنگي و ... باعث بوجود آوردن فضاهاي باز در معماري فضاهاي مسكوني شده است. حياط هاي مركزي در بناهاي سنتي گزيده هاي نمادين طبيعت هستند و شاهد عملكردهاي متنوع اين عنصر در كليه تمدن هاي بشري مي باشيم و همين عامل رمز ماندگاري اين الگو در كليه تمدن هاي اسلامي بوده است و به عنوان عنصري وحدت بخش در ايجاد يك كل منسجم و همسو با عوامل محيطي، فرهنگي، اجتماعي و ... نقش اصلي را بازي مي كند و موجب به وجود آمدن معماري درونگرا در كشورهاي اسلامي شده است. در همين راستا هدف از اين مقاله بررسي نقش عنصر حياط مركزي در معماري مسكوني كشورهاي اسلامي با استفاده از روش تحقيق توصيفي- تحليلي مي باشد. بدين منظور در ابتدا با استفاده از مطالعات كتابخانه اي اقدام به پژوهش نموده و به مروري كلي از فضاي باز و اهميت آن در طي ادوار تاريخي پرداخته و نقش مهم حياط در خانه هاي بومي را در تحقق اهداف معماري بررسي مي كند و ضمن تعريفي از عملكردهاي حياط در آب و هوا و موقعيت هاي جغرافيايي مختلف، به بررسي نمونه هايي از مسكن بومي- اسلامي در آسياي ميانه (ازبكستان، عربستان) و شمال آفريقا )مصر( با توجه به مولفههاي حياط مركزي ميپردازد و تحليلي پيرامون نقش اين عنصر در كشورهاي اسلامي ارائه مي دهد.

By Looking at the history of architecture and the concept of open space in the vernacular architecture of different regions, we can conclude that the desire for nature is inherent in the existence of a human being. This inner desire toward nature and indeed the sense of human nature, over time and with regard to climatic conditions, has created open spaces in the architecture of Housing and Residential spaces. Central courtyards in the traditional buildings are symbolic excitations of nature and we see the various functions of this element in all human civilizations. The same factor is the survival of this pattern in all Islamic civilizations and has played a major role as a unifying element in creating a coherent whole that is consistent with environmental, cultural, social and ... factors and has led to the emergence of introspective architecture in Islamic countries. In this regard, the purpose of this article is to investigate the role of the central yard in Residential architecture of Islamic countries, using descriptive-analytical research method. To do this, first, by using library studies the study explores the general overview of open space and its importance during the historical periods and the important role of the yard in native homes in realizing examining architectural goals and defining the functions of the central courtyard in different weather and geographic locations, examines examples of housing Native-Islamic in Central Asia (Uzbekistan, Saudi Arabia) and North of Africa (Egypt) according to the components of the central courtyard, and an analysis of the role of this element in Islamic countries.