چكيده فارسي :
كشور ايران به گندم و پايداري آن توجه زيادي دارد، زيرا گندم منبع اصلي توليد غذا در ايران است. ايران كشوري كم آب است كه ميانگين بارندگي سالانه آن 250 ميليمتر (30٪ ميانگين جهاني ) مي باشد.
بنابر اين پديده خشكسالي در اين كشور بسيار رايج است. از اين رو بهبود مديريت آب زراعي در بخش كشاورزي نقش مهمي را در افزايش توليدات كشاورزي ايفا مي نمايد و مهمترين راه رسيدن به حفظ و پايداري منابع آبي در بخش كشاورزي، افزايش دانش گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي مي باشد. هدف اصلي اين تحقيق بررسي عوامل موثر بر دانش فني گندمكاران استان سمنان پيرامون مديريت آب زراعي مي باشد.
تحقيق حاضر به روش توصيفي - همبستگي بوده و از طريق پيمايشي انجام شده است. جامعه آماري اين تحقيق را گندمكاران آبي كار استان سمنان كه جمعا 15364 نفر بودند، تشكيل دادند. تعداد 375 نفر به روش نمونه گيري طبقه اي متناسب به عنوان نمونه هاي آماري تعيين گرديدند. روايي محتوايي پرسشنامه با كسب نظرات متخصصان ترويج كشاورزي، آبياري و زراعت و اعمال اصلاحات لازم بدست آمد. همچنين آزمون پيش آهنگي براي بدست آوردن ضريب اعتبار پرسشنامه انجام شد و ضريب كرونباخ آلفا بيش از 83/. براي همه قسمتهاي پرسشنامه بدست آمد.
ميزان دانش گندمكاران استان سمنان در خصوص مديريت آب زراعي در چهار سطوح ضعيف ، متوسط ، خوب و عالي برآورد شد و مشخص شد كه ميزان دانش اكثريت گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي در سطح متوسطي قرار دارند. يافته ها نشان داد كه اكثريت گندمكاران از چاه و رودخانه به عنوان منبع آب استفاده مي كنند، همچنين اكثريت آنها از روش آبياري كرتي براي آبياري زمين خود استفاده مي كنند. عمده نتايج اين تحقيق عبارتند از :
بين متغيرهاي سن، سابقه فعاليتهاي كشاورزي و سابقه كشت گندم با دانش فني گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي رابطه منفي و معني داري وجود دارد. اين در حالي است كه بين متغيرهاي سطح تحصيلات ، ميزان عملكرد، ميزان اراضي كشاورزي، ميزان اراضي آبي و اراضي زير كشت گندم آبي، وضعيت اقتصادي ، ميزان تماسهاي ترويجي، ميزان استفاده از كانالهاي ارتباطي و ميزان مشاركت اجتماعي با دانش گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي رابطه مثبت و معني داري وجود دارد.
بين ميانگين هاي دانش فني گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي از نظر استفاده از خدمات ترويجي، نوع زراعت، نوع كشت گندم، نوع مالكيت زمين زراعي، نوع منبع آب و نوع روش آبياري اختلاف معني داري وجود دارد. همچنين نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره خطي به روش گام به گام نشان مي دهد كه: متغيرهاي ميزان عملكرد گندم، ميزان استفاده از كانالهاي ارتباطي، ميزان استفاده از تماسهاي ترويجي، ميزان منز اجتماعي و متغير وضعيت اقتصادي گندمكاران حدود 60/6 درصد از تغييرات در ميزان دانش فني گندمكاران پيرامون مديريت آب زراعي را تبيين مي كنند.
چكيده لاتين :
The I. R. of Iran assumes much importance to wheat production and its
sustainability, as it accounts for the major source of foodstuff. This is a
country with severe water scarcity bearing only 250 mm rainfall per year
(30% of world average). Hence, “drought” seems a frequent phenomenon
over the country. To this end, improvement of water management in
agriculture deserves a crucial role in increased agro crops. No doubt, the
effective way for protection and sustaining the agro-water resources mainly
focuses on up-scaling farmers' knowledge and awareness of water
management. Therefore, the main purpose of this study goes to identify the
key factors geared to wheat growers' knowledge of agro-water management
in Semnen province. The current study enjoys a descriptive-correlation
analysis via survey method. Its target population consisted of wheat growers
in Semnan province. They formed 15364 individuals, of whom 375 farmers
were selected through proportional stratified sampling method. Validity of
the questionnaire was achieved by a panel of experts and came up with the
certain correction. Reliability of the questionnaire was also realized by a
Cronbach’s alpha coefficient at 0.83. Wheat growers' knowledge in Semnan
was estimated at weak, fair, good, and excellent levels representing that they
mostly posed an average awareness of agro-water management. Findings
state that most of wheat farmers are exploited wells and streams for
irrigation purpose and plot farming and irrigation is the major style in their
business. There are other conclusions including there exists negative and
significant relationship between variables of age, farming background, and
wheat growing experience and their knowledge of agro-water management,
whereas a positive and significant relationship governs between farmers'
education level, performance level, farm area, total irrigated farms area,
wheat farms area, economic status, level of contact with extension experts,
level of using communication channels, and extent of social participation
and their knowledge of agro-water management. Also there exist significant
differences between/ among categories of variables including levels of
contact with extension workers, type of farming, type of wheat cultivation,
type of land tenure, types of water resources, and types of irrigation on
awareness of water management. Results of multiple linear step-wise
regression disclosed that variables of wheat performance, communication channels, extension exposure, social status and economic condition of wheat
farmers represented 60.6 % of variances in their technical knowledge of
agro-water management.
