نقش انگليس در شكل گيري مرزهاي جنوب شرق ايران (با تأكيد بر خط مرزي گلد اسميت و كلنل هلديچ)

بررسي نقش انگليسي‌ها در تشكيل جنوب شرقي ايران و همچنين سياستهاي استعماري انگليس در بروز اختلافات مرزي در دوران قاجاري، محور اصلي اين مقاله را تشكيل مي دهد. مرزهاي جنوب شرقي ايران به دليل ويژگيهاي خاص جغرافيايي و سياسي، همواره از پرحادثه‌ترين مرزهاي اين كشور بوده است. از سوي ديگر رقابت دولتهاي فرانسه، روسيه و انگليس بر سر هندوستان، انگليسيها را بر آن داشت تا با جدا كردن بخش هايي از بلوچستان از ايران به عنوان منطقه حايل، معابر دسترسي به هندوستان را به دست بگيرند. بنابراين عهدنامه گلد اسميد و معاهدات ديگري كه نقطه‌ عطفي در شكل‌گيري اين مرزها بود را بر ايران دوره قاجار تحميل نمودند. حكومت ايران نيز كه قدرت مقاومت در برابر سياست انگليس را نداشت، تن به تشكيل كميسيونهاي مرزي و پذيرش حكميت گلد اسميت داد كه نتيجه آن، واگذاري بخشهاي وسيعي از بلوچستان و تشكيل بخشي از منطقة حايل براي هندوستان بود. در اين مقاله تلاش شده است فعاليتهاي سياسي كارگزاران انگلستان در مرزهاي جنوب شرقي ايران طي قاجار كه در نهايت منجر به جدا شدن بخشي از بلوچستان از ايران شد مورد بررسي قرار گيرد. روش انجام پژوهش تحليل اسنادي بوده و به منظور گردآوري داده‌ها براي پاسخگويي به سؤالات پژوهش اسناد و مدارك مرتبط با موضوع مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است.