نقش ژنرال داير انگليسي در سركوب مبارزات مردم بلوچستان عليه استعمار انگليس

بلوچستان در دورة قاجار به علت موقعيت استراتژيكي عرصه ي رقابت و فعاليت دول بيگانه بالاخص انگليس قرار گرفته بود. اين منطقه از نخستين مناطق جنوبي ايران بود كه در رقابت كشورهاي غربي به علت همسايگي با هندوستان و داشتن نقش معبر براي اين سرزمين مورد توجه آنان قرار گرفت. اهميت فوق العاده اين منطقه براي امپراتوري بريتانيا منجر به سياست گذاري انگليس در اين سرزمين و رقابت با روس و انگليس شد. به خاطر همين مسأله در ابتداي قرن بيستم انگلستان ژنرال داير را به منطقه بلوچستان ايران اعزام كرد، تا سرداران بلوچ ايراني را كه همانند ساير رجال آزاديخواه و وطن دوست ايران عليه نيروهاي متخاصم انگليسي كمر همت بسته بودند را به دوستي مجدد با انگلستان تشويق كند و بدين وسيله مانع نفوذ مأموران سياسي يا نظامي ساير دول رقيب از بلوچستان ايران به سوي افغانستان و به چالش كشيدن اقتدار امپراتوري انگلستان در هندوستان شود. قيام مردم بلوچ در سال 1916ميلادي عليه انگليسي‌ها باعث شد، رئيس ستاد ارتش بريتانيا در دهلي دستور اعزام نيروي نظامي به فرماندهي ژنرال داير جهت سركوب اقوام بلوچ ساكن سرحد ايران بنمايد. هدف اين رويارويي نظامي مطيع نمودن قبايل و طوايف بلوچ و دستگيري و از بين بردن خوانين آنها بود. در اين مقاله كوشش شده است به اين سؤالات پاسخ داده شود: علل رقابت دولت هاي استعمارگر در بلوچستان چه بود؟ چرا سران قبايل و طوايف بلوچستان عليه نيروهاي انگليسي قيام كردند؟ و اهداف انگلستان از اعزام نيروهاي تحت فرمان ژنرال داير به بلوچستان چه بوده است؟ بررسي اين موضوعات و همچنين موقعيت بلوچستان در قرن نوزده و بيست ميلادي و اقداماتي كه انگليسي ها در اين سرزمين به فرماندهي ژنرال داير انجام دادند از جمله مباحثي است كه در اين مقاله مورد بررسي قرار مي گيرد.