رديابي تحوّلات فضايي حوضه آبي قزل اوزن

سيستم رودخانه اي قزل اوزن با وسعتي بالغ بر 50 هزار كيلومترمربع در شمال غرب ايران واقع شده است. شناسايي و تشخيص متغيرهايي همچون اسارت و انحراف رودخانه ها، سطوح فرسايشي و تراكمي، آثار درياچه هاي قديمي از طريق ويژگي هاي منعكس شده در نقشه هاي توپوگرافي 50000/1 منطقه، از جمله مواردي هستند كه سعي شده با كمك آن ها به تحوّلات كواترنري اين حوضه آبريز پي برد. حوضه آبريز قزل اوزن هرچند امروزه به صورت يك حوضه باز به درياي خزر مي ريزد ولي بررسي شواهد ژئومورفولوژيكي و توپوگرافيكي حاكي از آن است كه اين حوضه بعد از حركات كوه زايي پاسادنين، بين دو حوضه قم و اروميه مستقل شده، به صورت زيرحوضه هاي متعدد بسته-اي بوده كه آب ها در هر كدام از سطوح به صورت هم گرا به چاله هاي مركزي هدايت مي شدند. بيجار، زنجان طارم، ينگي كند و ميانه از آن جمله اند. ابعاد بعضي از اين چاله ها آنقدر وسيع هستند كه به راحتي در نقشه هاي توپوگرافي از طريق شبكه آبراهه اي و رسوبات مارني بستر آن ها قابل تشخيص است ولي بعضي از آن ها در حدّ محدود و كوچك بوده كه يا از وضعيّت توپوگرافي محلّي تبعيت كرده يا تحت تأثير فرايندهاي غالب زمان شكل گرفته و با تحولات رخ داده از بين رفته‏اند. در اطراف رودخانه قلعه چاي شرايط توپوگرافيكي گذشته و فرايند غالب يخچال هاي دوره هاي سرد كواترنري، درياچه هاي متعددي را بر جاي گذاشته كه درياچه كنوني پري نمونه بارز آن ها شناخته مي شود؛ هر چند امروزه با كانال مصنوعي كه از رودخانه قلعه چاي منشعب شده آبگيري مي شود.