نقش بناهاي تاريخي در معنايابي تصوير ذهني شهروندان از فضاهاي شهري (مطالعه موردي: مجموعه وكيل شيراز)

يكي از عناصر آشنا و هويت ساز در ذهن شهروندان، بناها و مجموعه هاي تاريخي يك شهر است كه به نوعي بر مبناي فرهنگ، تاريخ، اعتقادات و بوم يك شهر معناي واقعي خود را در ارتباط متقابل با مجموعه عناصر معاصرپيراموني شهر در ذهن مخاطب ثبت و ضبط مي كند. در روند پويايي و حركت فيزيكي شهر به سمت ساخت و سازهاي معاصر، سيماي ظاهري شهرها به شدت و سرعت تغيير يافته و گونه اي معماري تكرار شونده، غير قابل تشخيص و بي هويت هر روز در آنها شكل مي گيرند. بناهايي كه به لحاظ وجودي فاقد هرگونه نشانه يا الگوي مختص به خود هستند و منجر به ايجاد گونه اي معماري غير قابل شناخت و بي محتوا شده كه همواره داراي نقشي ضعيف، فاقد معني و غير ماندگار در ذهن شهروندان اين شهرهاست. تحقيق حاضر سيماي شهرهاي امروز را بر مبناي عوامل فيزيكي و كالبدي، از عناصر و بخشهاي تاريخي آن شروع و به بررسي و تحليل رابطه بخشهاي تاريخي شهر در شكل‌گيري تصويرذهني شهروندان مي پردازد. انگاره كلي تحقيق در نمونه موردي مجموعه بناهاي زنديه شيراز بعنوان يكي از فضاهاي شهري تاريخي مورد ارزيابي قرارگرفته است. روش مطالعات اين پژوهش تركيبي است، و از تحليل و تفسير دادها بهره برده است. نتايج حاكي از آن است كه بين عناصر محيطي، رفتاري و تصوير ذهني شهروندان رابطه معناداري وجود دارد. اين رابطه براساس قدمت، كاركرد، سلامت كالبدي و نشاط فضايي بنا بر اساس نوع نياز و استفاده افراد از درجات مختلفي برخوردار است. مجموعه وكيل شيراز با توجه به تنوع عملكرد، نوع چيدمان بناها در فضايي به هم پيوسته و كاركردهاي زنده و پويا داراي حضور پررنگ در خاطرات و زندگي جمعي ساكنان معاصر شيراز است كه منجر به ايجاد تصويري روشن، شناخته شده و پايداري از اين مجموعه تاريخي گرديده و در بازه هاي زماني گوناگون به هدف تفريح، ملاقات، خريد، و گردشگري در ايام تعطيل بعنوان بخشي از هويت و فضاي معنادار در سيماي شهر شيراز مورد استفاده قرار مي گيرد.