نگاه قدسي به اشكال هندسي دايره و مربع در معماري اسلامي

معماري مقدس بخش مهم و انكار ناپذير تاريخ معماري است به ويژه در ذهن و زبان انسان سنت محوري كه به اصل تناظر عالم و ادم دلبسته بود و بر اساس آن اساس انسان را عالمي صغيرو عالم انساني را كبير مي پنداشت.اين باور به خلق هنر و معماري مي انجاميد كه جلوه تصويري و تجسمي معنا بود و براي تحقق خود از فرم و قالبي (رياضيات و هندسه)بهره مي گرفت كه آن نيز در حكمت شرقي و به ويژه اسلامي صورتي مثالين داشته و در ميانه عالم معقول و محسوس قرار داشت.هنر و معماري سنتي،مبتني بر اصل تناظر بين عالم و آدم است.در ذهن انساني سنتي،نسبتها و مفاهيم انساني چنان بسط مي يابند كه در دامنه وسيع كيهان را در بر ميگيردو كيهاني كه در اين قلمرو شكل يافته و تصور مي شود چون محصول جهان بيني انسان است تعريفي كاملا انساني مي يابد. نظر بر اين است كه به همين دليل مفاهيم كيهاني انساني در جهان بيني سنتي،اشتراك وسيعي بوجود مي آيد.تاثير اصل تناظر در معماري مقدس ،اشتراك ابعاد هندسي معبد-به عنوان نمونه كوچك شده كالبد حق وپيكر انسان است و به يك عبارت ،عمارت عالم و ادم يكي است.اين معنا سبب گشته در كيهانشناسي اديان شرقي به ويژه اسلام،اشكال هندسي ،ابعاد كيهاني را شرح نموده و هم آنها در ساخت معماري هاي مقدس تجلي يابند. در اين ميان دايره و مربع جايگاهي كه متون كيهانشناسي ،هم بيانگر روح لا يتناهي عالم اند{به صورت دايره}و هم بيانگر ابعاد يتناهي آن{مربع}.