الگوي فضاي شخصي و فاصله هاي انساني در معماري مسجد محله ها

مسجد از زمان اسلام تا كنون ،‌از مهمترين اركان شهر اسلامي محسوب گشته كه نمودي از خلاقيت و ذوق معماران زمان خود را نيز به همراه داشته و نقش معماران همواره در پر رنگ كردن و برخورداري مردم از امكانات عبادي به مناسب ترين شيوه خود را، بر عهده داشته . همزمان با گذر تاريخ ، ‌نوع برخوردها و نيازهاي انسانها با توجه به فرهنگ و بوم ، دچار تغيير و تحول شد . همچنين معماري نيز با توجه به اين نيازها دچار تغييراتي شد كه در آن نيازهاي انسانهاي حاضر در آن عصر مشهود ميگشت . از اين رو با توجه به روحيات نسل جديد و براي بهره برداري و اسايش حضور انسان ها در اين فضاهاي عبادي، فاكتوري چون درونگرايي و حس انزواطلبي در عبادت را مورد بررسي قرار داديم .هدف از اين مقاله دستيابي به مفاهيمي چون توجه به فضاي شخصي از بعد روانشناسي بر الگو ها و رفتارهاي معماري در مساجد ،‌براي جذب وايجاد محيطي مناسب جهت ارتباط با خدا و عبادت و خلوت گزيني است . در اين مقاله ،شناخت و تاثير فضاي شخصي و نقش آن در معماري مساجد بررسي شده و با مطالعه منابع كتابخانه اي كه گرداوري شده ،‌از اهميت و توجه به نقش اين فضا در مساجد با توجه به نيازهاي جوامع زمان حاضر در قالب عناصر بصري و با در نظر گرفت فاكتورهاي سن،‌جنسيت ،‌مذهب و فرهنگ اسلامي ، پرداخته است .نتايج حاصله در چارچوب روانشناسي محيطي ، مبحث فضاي شخصي بيان ميگردد.در بخشي از اين مطالعه ، چهار مسجد از چهار محله مشهد به صورت تصادفي انتخاب كرده و در هر كدام از مساجد به مدت پانزده دقيقه قبل اذان و پانزده دقيقه بعد نماز ، در فواصل زماني پنج دقيقه اي ،‌از نحوه پر شدن فضاها در مسجد ، در قسمت شبستان اقايان ، عكس برداري شد تا مورد بررسي و تحليل قرار گيرد. طبق مطالعات برداشت شده از چند مسجد محله، چنين دريافت شد كه نمازگذاراني كه بصورت انفرادي در فريضه نماز شركت ميكنند، ابتدا به گوشه ها و كنار ديواره ها يا ستون ها براي نشستن و گذاردن وسايل همراه خود، مراجعه ميكنند.